روایت رسانه‌های جهان از تحول مهم ریلی در دولت شهید رئیسی
از دستاوردهای مهم دولت شهید رئیسی در حوزه حمل و نقل ریلی، عملیاتی‌شدن پروژه راه‌آهن شلمچه- بصره پس از چندین دهه انتظار بود که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان داشت و آن را گامی مهم در تبدیل ایران به هاب ترانزیتی در منطقه توصیف کردند.
ایران و عراق در یازدهم شهریورماه 1402 در دولت شهید رئیسی و در نقطه صفر مرزی شلمچه کار روی خط آهنی که دو کشور را به هم متصل می‌کند پس از دهه‌ها پیش‌بینی رسماً آغاز کردند.
این خط آهن پس از تکمیل، افزون بر اینکه حرکت میلیون‌ها زائر ایرانی را که به اماکن مقدس در عراق می‌روند تسهیل می‌کند، به عنوان بخشی از کریدور شرق- غرب می‌تواند مزایای اقتصادی و فرهنگی بسیاری را مانند تقویت جایگاه ترانزیتی و افزایش درآمد غیرنفتی ایران و عراق در پی داشته باشد.
در حال حاضر، حجم تجارت بین دو کشور ایران و عراق حدود 11 میلیارد یورو در سال است که در صورت رفع موانع، رسیدن به حجم 30 میلیارد یورو در سال کاملاً قابل دستیابی است. از سوی دیگر، فعال شدن این روند، دسترسی یکسره عراق را به کشورهای همسایه ایران، اعم از قفقاز و آسیای میانه تضمین می‌کند.
طول این طرح 32 کیلومتر است که 16 کیلومتر از عملیات مین‌روبی در حریم راه آهن و احداث یک پل در اروندرود به عهده کشور ما است.
به گزارش فارس، اعلام خبر عملیاتی شدن پروژه نخستین اتصال ریلی بین ایران و عراق بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان داشت تا جایی که آنها نوشتند: «پروژه راه آهن شلمچه- بصره پس از 20 سال که روی کاغذ مانده بود، به مرحله عمل رسید.»
رسانه‌های جهان گزارش دادند که این اتفاق مهم ژئوپلیتیک می‌تواند هدف راهبردی ایران را برای تبدیل شدن به هاب ترانزیت منطقه‌ای با موقعیت جغرافیایی آن در چهارراه آسیا و اروپا محقق کند بخصوص که دولت رئیسی سیاست‌های «نگاه به شرق» و «همسایگی» را در اولویت قرار داده و برنامه‌های بلندپروازانه‌ای را برای بهره‌مندی از این پتانسیل آغاز کرده است.
بر اساس گزارش این رسانه‌ها، پروژه راه آهن شلمچه- بصره به عنوان بخشی از کریدور شرق- غرب می‌تواند علاوه بر تقویت تعاملات اقتصادی دوجانبه، مزایای اقتصادی و فرهنگی بسیاری را مانند تقویت جایگاه ترانزیتی و افزایش درآمد غیرنفتی ایران و عراق درپی داشته باشد و با تکمیل این پروژه ریلی، ایران از طریق عراق به بنادر سوریه در ساحل دریای مدیترانه و ظرفیت‌های ترانزیتی آن متصل می‌شود.
این کلان‌پروژه که گفته شده از شهریورماه گذشته ظرف نهایتاً 18 تا 25 ماه تکمیل خواهد شد، شامل چند بخش از جمله عملیات مین‌روبی، عملیات احداث پل و احداث مسیر ریلی است. خبرگزاری فرانسه با انتشار این خبر تحت عنوان «سنگ بنای اولین خط راه آهن عراق و ایران گذاشته شد»، آورد: نخست وزیر عراق سنگ بنای ساخت اولین خط راه آهنی را گذاشت که کشورش را به شبکه راه آهن در کشور همسایه ایران، به عنوان متحد سیاسی و شریک اقتصادی اصلی عراق متصل می‌کند.
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام وزارت حمل و نقل عراق آورد که «پروژه اتصال بصره-شلمچه» شهر بزرگ ساحلی بصره در جنوب عراق را به گذرگاه مرزی شلمچه با فاصله بیش از 32 کیلومتر و با دوره تکمیل تخمینی بین 18 تا 24 ماه متصل می‌کند.
خبرگزاری فرانسه با اشاره به اینکه این پروژه سال‌ها در دست بررسی بود اما در مقطع کنونی (دولت سیزدهم ایران) به مرحله اجرا رسید، گفت: محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور ایران این پروژه را راهبردی خوانده و گفته ظرف دو سال به بهره‌برداری می‌رسد تا مکمل مسیرهای حمل و نقل بین‌المللی و کریدورهای شرق به غرب باشد .
الجزیره نیز این پروژه را برای ایران و عراق سودمند خواند و نوشت اما شاید اهمیت آن برای تهران در تحکیم موقعیت منطقه‌ای خود بیشتر باشد. پایگاه خبری این رسانه قطری گزارش کرده بود که دولت رئیسی به دنبال ایجاد چندین پروژه ریلی بزرگ در راستای گسترش شبکه داخلی و تلاش برای یکپارچه‌سازی منطقه‌ای است. الجزیره همچنین نوشته بود راه‌آهن شلمچه- بصره، ایران را به شهرهای مقدس نجف اشرف و کربلای معلی متصل می‌کند و می‌تواند زائران را به این ۲ شهر برساند.
الجزیره همچنین نوشت این پروژه می‌تواند به ایران برای خنثی‌سازی تحریم‌های امریکا کمک کند چراکه این کشور را قادر می‌سازد تا با قرار گرفتن در مرکز خطوط حمل و نقل منطقه، تجارت خود را گسترش دهد.
باسم العوادی، سخنگوی رسمی دولت عراق نیز این پروژه را یکی از پروژه‌های مهم حمل و نقلی در منطقه توصیف کرد و گفت: این پروژه یکی از پروژه‌های مهم حمل و نقل در منطقه است و همچنین کمک مؤثری به انتقال مسافران و زائران از کشورهای آسیای مرکزی به سمت عراق خواهد کرد.
وی افزود: این پروژه مقدمه‌ای بر پروژه‌های حمل و نقل راهبردی است که عراق و سایر کشورها را به هم پیوند می‌دهد و دولت عراق پس از سالیان متمادی بحث و تحقیق درباره این پروژه، موفق به عملی کردن آن در این مقطع شده است.
نشریه العربی عراق نیز در گزارشی با عنوان «فایده اقتصادی راه‌آهن شلمچه- بصره برای ایران و عراق» آورده است: ضرغام محمدعلی، کارشناس توسعه و اقتصاد عراق در رابطه با سود اقتصادی این پروژه توضیح داد که این پروژه از دو فاز تشکیل شده است که فاز اول حمل مسافر و فاز دوم حمل کالا است.
العربی الجدید نیز با تیتر «شلمچه- بصره پروژه ریلی که ایران را از طریق عراق و سوریه به دریای مدیترانه متصل می‌کند» آورده بود: تهران پروژه راه آهن شلمچه- بصره را به عنوان یک کریدور استراتژیک می‌بیند که خاک ایران را از طریق سوریه به دریای مدیترانه متصل می‌کند.
اهمیت تشکیل کریدور ریلی ایران، عراق و سوریه
وبگاه خبری شبکه الحره امریکا در بغداد نیز در آوریل 2023 (اردیبهشت 1402) به دنبال سفر یک هیأت اقتصادی بزرگ از ایران به سوریه در یادداشتی جهت‌دار با عنوان «ارتباط ریلی ایران، عراق و سوریه؛ رویایی یک‌طرفه» نوشت: طی سال‌های طولانی صحبت درباره پروژه اتصال ریلی بین ایران، عراق و سوریه از زبان مقامات ایرانی نمی‌افتاد و برایشان یک رؤیا بود تا اینکه مهرداد بذرپاش، وزیر راه ایران در پایان سفر خود به دمشق و دیدار با بشار اسد رئیس جمهور سوریه، از ضرورت اجرای این پروژه گفت.
این رسانه با اشاره به اینکه دولت رئیسی بزرگ‌ترین هیأت را در مقایسه با هیأت‌های پیشین این کشور به دمشق فرستاد، گفت: ایران نفوذ زیادی در عراق و سوریه دارد و با وجود اینکه در ابتدا این نفوذ بیشتر نظامی بود حالا به ابعاد سیاسی و اقتصادی نیز گسترش یافته است .
الحره در ادامه با ادعای اینکه ایرانی‌ها از پروژه ریلی شلمچه به بصره سود بیشتری به نسبت عراق می‌برند، آورد: ایران می‌خواهد از طریق رسیدن ریلی به عراق و مرزهای سوریه از منطقه التنف سوریه یا مرز بوکمال به خاک سوریه و از آنجا به سمت استان حمص سوریه و سپس بندر طرطوس در حاشیه دریای مدیترانه دسترسی پیدا کند.