تعاملات اقتصادی تهران و مسقط در دولت شهید جمهور رونق گرفت
رشد 50 درصدی تجارت ایران و عمان
اولین دور مذاکرات کمیته تجارت ترجیحی ایران و عمان هفته گذشته در مسقط برگزار شد. رئیس کل سازمان توسعه تجارت با حضور در این نشست گفت: روابط تجاری دو کشور در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده است از این‌رو توجه به انعقاد موافقتنامه تجارت ترجیحی بین دو کشور، برای برقراری پیوندهای نزدیک میان ایران و عمان در تمامی زمینه‌های اقتصادی و تجاری اهمیت و ضرورت ویژه‌ای دارد. همچنین نتایج نهایی مذاکرات مذکور در نهایت به تأیید مراجع قانونی دو کشور خواهد رسید. مهدی ضیغمی میزان مراودات تجاری ایران و عمان را در سال ۱۴۰۲ بی‌سابقه توصیف کرد و افزود: توافق تجارت ترجیحی بین دو کشور با هدف تقویت روابط اقتصادی و افزایش حجم مبادلات، ایجاد محیط امن‌تر جهت رشد پایدار تجارت، تسهیل متنوع‌سازی محصولات مبادله شده، تشویق رقابت بیشتر بین بنگاه‌ها و همچنین حذف موانع فراروی تجارت صورت می‌پذیرد.
در انتظارموافقتنامه تجارت ترجیحی
این مسأله درحالی مطرح است که در اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان طی آذر ماه سال گذشته به عزم دو کشور برای افزایش حجم روابط تجاری و آغاز مذاکرات برای امضای موافقتنامه تجارت ترجیحی ایران و عمان در آینده نزدیک اشاره شده بود. کارشناسان معتقدند حجم تبادلات تجاری فعلی تهران - مسقط متناسب با اهداف و ظرفیت‌های دو کشور نیست که می‌توان با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در کمیسیون مشترک شاهد افزایش قابل توجهی در حجم تجارت دو کشور بود. با توجه به موارد مذکور، ایران و عمان به سمت انعقاد موافقتنامه تجارت ترجیحی در حال حرکت هستند و می‌خواهند تغییر اساسی در سطح مبادلات تجاری داشته باشند.
چشم‌انداز تداوم جهش تجاری
سال 1401 دو کشور نزدیک به دومیلیارد دلار تجارت داشتند و طی سال گذشته نیز فعالان اقتصادی دو کشور بیش از دو میلیارد دلار مبادله کالایی داشتند. این روند نشان می‌دهد دو کشور تا تحقق عدد 3 میلیارد دلاری فاصله چندانی ندارند. در دولت‌های گذشته بخصوص در سال‌های 91 و 92، تجارت ایران و عمان بشدت کاهشی و در حد 220 میلیون دلار بود ولی در دولت سیزدهم و با مذاکرات جدی که بین طرفین صورت گرفت، تجارت با عمان جهشی شد به گونه‌ای که در سال 1400، ایران و عمان توانستند به رکورد یک میلیارد و 336 میلیون دلار برسند.
فعالان اقتصادی معتقدند همکاری‌های تجاری ایران و عمان شرایط خوبی دارد و می‌تواند با سرعت بیشتری هم افزایش پیدا کند. همچنین تجار دو کشور توانسته‌اند ارتباط خوبی با یکدیگر برقرار کنند. لذا این امر کمک می‌کند تا تجارت دو کشور سیر افزایشی خود را ادامه دهد. همچنین بر اساس اهداف کوتاه‌مدت، دو کشور تجارت 5 میلیارد دلاری را هدفگذاری کرده‌اند.
اکنون هم باید شرایطی را فراهم کنیم که تجار با تکیه و حمایت دولت‌های طرفین بتوانند سطح مبادلات و همکاری‌های مشترک خود را افزایش دهند تا در نگاه بلندمدت تجارت ایران و عمان به 10 میلیارد دلار برسد.
رکوردزنی‌های قابل تأمل
بر اساس آمارهای موجود، سال 92 کل صادرات ایران به عمان 146 میلیون دلار و واردات از عمان 75 میلیون دلار بود، به گونه‌ای که حجم مبادلات دو کشور در سال یادشده به 221 میلیون دلار رسید.
در سال‌های قبل از 92 که زیرساخت‌ها فراهم نبود، حجم مبادلات تجاری دو کشور در حدود 190 تا 220 میلیون دلار متغیر بوده است. سال 99، حجم صادرات ایران به عمان 438 میلیون دلار و میزان واردات عمان به ایران به رقم 434 میلیون دلار رسید. حجم کلی تجارت دو کشور هم 872 میلیون دلار بود. سال 1400 یعنی همزمان با تغییر دولت، تجارت ایران و عمان جهشی شد، به‌گونه‌ای که صادرات ایران به عمان از عدد 716 میلیون دلار عبور کرد و میزان واردات از این کشور به ایران، 620 میلیون دلار شد. بر این اساس حجم تجارت دو کشور به رقم یک میلیارد و 336 میلیون دلار افزایش یافت. همچنین صادرات در قیاس با سال 1399، افزایش 64 درصدی را رقم زد و حجم مبادلات نیز رشد 53 درصدی یافت.
صادرات ایران به عمان در سال 1401 به فراتر از یک میلیارد و 87 میلیون دلار رسید که این عدد نشان از رشد 52 درصدی در مقایسه با سال قبل از آن دارد.
تحقق تراز مثبت تجاری
حجم تجارت ایران و عمان در سال ۱۴۰۱ به حدود یک میلیارد و ۸۸۷ میلیون و ۶۹۸ هزار دلار رسید. از این میزان تجارت یک میلیارد و ۸۷ میلیون و ۲۱۹ هزار دلار، سهم صادرات ایران به عمان و ۸۰۰ میلیون و ۴۷۹ هزار دلار، سهم واردات از عمان بوده است.
همچنین حجم مراودات و مبادلات تجاری ایران و عمان در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ با ۴۱ درصد رشد به یک میلیارد و ۸۸۷ میلیون دلار رسید.
براساس آمار گمرک جمهوری اسلامی، میزان صادرات ایران به عمان در سال ۱۴۰۱ از نظر وزنی بیش از سه میلیون و ۳۴۰ هزار تن و از نظر ارزشی افزون بر یک میلیارد و ۸۷ میلیون دلار بود.
همچنین با توجه به رشد ۲۹ درصدی تجارت دو کشور در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰، میزان واردات ایران از عمان در سال ۱۴۰۱ از نظر وزنی معادل ۹۴۲ هزار تن و از نظر ارزشی معادل ۸۰۰ میلیون دلار شد. میزان واردات ایران از عمان در سال ۱۴۰۰ نیز معادل ۶۱۹ میلیون دلار بود.
امکان افزایش سهم
صادرات ایران به عمان در سال 92، حدود 146 میلیون دلار بود و این در حالی است که واردات کلی کشور عمان در سال یاد شده، 34 میلیارد دلار بود. بر این اساس سهم ایران از این حجم از واردات 43 صدم (0.43) درصد بود. در سال 1400، واردات کشور عمان 30 میلیارد دلار بود و سهم ایران در این بخش به 2.3 درصد رسید. سال 1401حجم واردات کلی عمان، 38 میلیارد بود و سهم ایران از عدد یاد شده 2.9 درصد شد. همچنین ایران این پتانسیل را دارد که سهم یاد شده را به 10 درصد برساند.
برخی مزیت‌های مطلوب
در حال حاضر زیرساخت‌های خوبی برای افزایش فعالیت تجار ایرانی در عمان ایجاد شده است. یکی از این مزیت‌ها، ثبت آسان و سهل شرکت در این کشور است که این امر برای تجار و فعالان اقتصادی یک ویژگی محسوب می‌شود اما در سایر کشورهای حوزه خلیج فارس این ویژگی وجود ندارد. همچنین بدون ویزا، نظیر ترکیه می‌توان 15 روز در عمان بود. برای بیش از 15 روز اقامت هم می‌توان از فرودگاه مسقط ویزا تهیه کرد. مزیت دیگر این است که خط مستقیم کشتیرانی و هوایی با بنادر عمان داریم.
به وجود آمدن 17 سند همکاری
هیثم بن طارق آل سعید پادشاه عمان اوایل خرداد ماه سال 1402 در صدر هیأتی سیاسی و اقتصادی و در راستای تقویت روابط دیرینه و دوستانه تهران- مسقط و همچنین گسترش همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای به ایران سفر کرد.
سلطان عمان در این سفر با مقام معظم رهبری و شهید جمهور دیدار و درباره مهم‌ترین موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای گفت‌و‌گو کرد. همچنین چهار سند در حوزه همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و بخش انرژی به امضا رسید. البته میانجیگری برای از سرگیری روابط تهران- قاهره بعد از چهار دهه از دیگر مسائل این سفر بود. این رویداد در حالی رخ داد که در سفر سال 1401 رئیس دولت سیزدهم به مسقط نیز امضای ۱۳ سند همکاری صورت گرفت.
بــــرش
دروازه ورود کالاهای ایرانی به بازارهای جهانی
حمیدرضا صالحی عضو هیأت مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عمان در اظهارنظری گفت: عمان کشور مناسبی برای سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها است اما از آنجا که اماراتی‌ها در میان همسایگان جنوبی زیرساخت‌های جذاب‌تری ایجاد کرده‌اند، سرمایه‌داران ایرانی تمایل بیشتری به این سرزمین نشان می‌دهند. با این حال در سال 2023 ارزش تجارت ایران و عمان به حدود یک میلیارد و 200 میلیون دلار رسید که از این رقم 700 میلیون دلار را صادرات ایران به عمان تشکیل می‌دهد.
وی از میوه و سبزیجات، سیمان و کلینکر، فولاد و گاز مایع به عنوان اصلی‌ترین اقلام صادراتی ایران به عمان یاد کرد و بیان داشت: عمان خود بازار مصرف بزرگی به شمار نمی‌آید اما در تجارت ایران و عمان این نکته اهمیت زیادی دارد که محصولات صادراتی ایران به این کشور تنها در بازار عمان عرضه نمی‌شوند بلکه با هدف ارتقای ارزش افزوده و صادرات دوباره به عمان صادر می‌شوند.
صالحی بیان داشت: ایرانی‌ها در تنگنای تحریم‌ها امکان عرضه محصول در بازارهای اروپایی و امریکای شمالی را ندارند و تجارت با ایران برای بسیاری از کشورهای جهان ریسک دارد. در همین حال، عمان این قاعده را برقرار کرده که کالاهای وارداتی در صورتی که 30 درصد ارزش افزوده در آنها ایجاد شود، می‌تواند در قالب کالای عمانی به قاره‌های امریکا، اروپا و غیره صادر شود، همچنین صادرات این کالاها از عمان به مقاصد یادشده با تعرفه‌های پایین صورت می‌گیرد. بر این اساس، عمان می‌تواند دروازه ورود کالاهای ایرانی به بازارهای جهان باشد. عضو هیأت مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عمان تصریح کرد: درست است که این کالاها با برند عمانی در بازارهای جهانی عرضه می‌شود اما در این تجارت سود قابل توجهی برای تاجران ایرانی قرار گرفته زیرا 70 درصد کالای صادراتی از ایران تأمین می‌شود و 30 درصد ارزش افزوده در عمان بر آن اضافه می‌شود، به عبارت دیگر 70 درصد ارزش کالا به تاجر ایرانی اختصاص پیدا می‌کند. البته در این روند خط کشتیرانی و هوایی بین ایران و عمان برقرار است و ایرانی‌ها و عمانی‌ها برای سفر به دو کشور نیازی به اخذ ویزا ندارند.