با زهکشی اراضی کشاورزی و استفاده از ارقام پرمحصول صورت گرفت
افزایش 400 هزار تنی تولید برنج در دولت سیزدهم
امین محمودی
خبرنگار
در ایران برنج به عنوان یک محصول راهبردی و پرمصرف شناخته شده و پس از گندم دومین کالای اساسی مصرفی خانوارها به شمار می‌رود، به همین دلیل با توجه به اهمیت بالای امنیت غذایی برای کشورمان، طبیعتاً خودکفایی در تولید برنج با توجه به سند چشم‌انداز 20 ساله مورد اهمیت قرار گرفته است.
آخرین آمارهای ارائه شده در وزارت جهاد کشاورزی نشان‌دهنده آن است که میزان تولید برنج در سال ۱۴۰۰ یعنی ابتدای دولت سیزدهم حدود ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تن بود که با روند افزایشی در دولت سیزدهم این رقم در سال ۱۴۰۱ به ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن و در سال ۱۴۰۲ به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسید.
در سال‌جاری تنها باید 600 هزار تن برنج وارد شود
براساس آمار گمرک، در سال گذشته یک‌میلیون و ۱۱۷ هزار و ۱۱۷ تن برنج به ارزش یک‌میلیارد و ۳۰۵ میلیون و ۹۸۵ هزار دلار وارد کشور شد، این درحالی است که در همین بازه زمانی در سال ۱۴۰۱ چیزی حدود یک‌میلیون و ۷۸۰ هزار تن از این کالای اساسی به ارزشی بالغ بر 2 میلیارد و ۱۳۷ میلیون دلار وارد کشور شده بود.
بنابراین، از این میزان واردات این نتیجه را می‌توان گرفت که واردات برنج طی یک‌سال اخیر با کاهش ۳۷ درصدی به لحاظ وزنی و کاهش ۴۰ درصدی به لحاظ ارزشی روبه‌رو بوده است. به عبارت دیگر می‌توان گفت با کاهش ۶۶۰ هزار تنی واردات این محصول ارزبری آن در یک‌سال اخیر ۸۳۰ میلیون دلار کمتر شده است.
چندی پیش مرکز آمار رسماً اعلام کرد که هر ایرانی در یک سال 35 کیلوگرم برنج مصرف می‌کند که به این معنی است که با توجه به حدود 90 میلیون نفر جمعیت ایران، می‌توان گفت کشورمان سالانه به سه میلیون و 150 هزار تن برنج نیاز دارد.
به همین دلیل وقتی کشورمان در سال‌جاری توانسته به تولید 2.5 میلیون تن برنج نائل شود چیزی در حدود 600 هزار تن برنج لازم دارد که باید از طریق واردات تأمین شود.
مدیریت واردات برنج توسط دولت سیزدهم
در ابتدای فعالیت دولت سیزدهم قیمت برنج ایرانی به دلیل ممنوعیت واردات در فصل برداشت محصول برنج داخلی بشدت افزایش پیدا کرد و شرایط اقتصادی و معیشتی مردم باعث شد که اقبال به سمت مصرف برنج خارجی باشد، به‌طوری که در سال ۱۴۰۱ حدود یک میلیون و ۷۸۳ هزار تن برنج وارد کشور شد که از این میزان یک میلیون و ۳۶۳ هزار تن سهم بخش خصوصی بود و دولت در مقاطعی توانست زمان ممنوعیت واردات را برای تنظیم بازار کاهش دهد؛ همچنین تنظیم بازار این محصول در اختیار بخش خصوصی قرار داده شد.
طی سه سال اخیر حفظ اراضی شالیزاری، افزایش تولید در واحد سطح، به‌کارگیری و تأمین بذر اصلاح شده و ارقام کیفی و پرمحصول، بازسازی و نوسازی شالیکوبی‌ها، رشد مکانیزاسیون برنج، تغذیه گیاهی و مصرف متعادل کودهای ازته، فسفاته و پتاسه، مدیریت آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز، توسعه روش‌های نوین مانند کشت مکانیزه با نشاکار و خشکه‌کاری در مناطق تحت تنش آبی، برداشت مکانیزه با کمباین‌های ویژه شالیزاری و افزایش سطح رتون از اقدامات خوبی بوده که منجر به بهبود کیفی و کاهش ضایعات برنج سفید شد.
خودکفایی برنج با زهکشی اراضی کشاورزی
زهکشی شالیزارها در شمال کشور با زهکشی اراضی کشاورزی در سه استان شمالی کشور (گیلان، گلستان و مازندران) و افزایش یک میلیون تنی تولید می‌توانیم به خودکفایی در زمینه برنج نیز برسیم، به‌طوری که در کشور سالانه به سه میلیون و 150 تن برنج نیازمندیم که این استان‌ها می‌توانند این نیاز را مرتفع کنند. از طرف دیگر باید ۱.۵ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی زهکشی شود که این امر از سال 1401 با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و قرارگاه خاتم در حال انجام است و به نظر می‌رسد با تکمیل آن شاهد افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی و در نهایت رسیدن به خودکفایی باشیم.
اصلاح بذور و روی آوردن به استفاده از بذور پربازده
وزارت جهاد کشاورزی به‌دنبال آن است تا با روی آوردن به برخی از ارقام یا بذور پربازده برنج از جمله در نمونه‌های ندا، فجر و شیرودی میزان تولید برنج در کشورمان را افزایش دهد. به همین دلیل می‌توان گفت این امر می‌تواند تا حد زیادی میزان تولید برنج در هکتار را افزایش دهد و زمینه کاهش قیمت این محصول در بازار را نیز فراهم آورد.
در این‌باره مریم حسینی رئیس مؤسسه تحقیقات برنج کشور با اشاره به اینکه یکی از گونه‌های مقاوم و پرمحصول کیان است، می‌گوید: مقاوم بودن در برابر کم‌آبی و بی‌آبی از مهم‌ترین مزایای رقم کیان است. این رقم از ابتدای گل‌دهی نیاز به آب ندارد و می‌تواند یک دوره بیش از ۳۰ تا ۴۰ روزه بدون آب باشد.
به گفته وی، برای تولید رقم‌های بومی برنج در هر هکتار به‌طور میانگین ۱۲ هزار متر مکعب آب استفاده می‌شود که با کاشت برنج کیان می‌توان در حد زیادی در مصرف آب کشاورزی صرفه‌جویی کرد و همچنین مزیت دیگر کیان این است که در صورت کشت انبوه، تولید برنج کشور را حداقل یک تا دو تن در هکتار نسبت به ارقام بومی افزایش می‌دهد.
علی‌اکبر عبادی عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات برنج نیز درباره مقایسه بین ارقام محلی می‌گوید: رقم کیان در مقایسه با رقم هاشمی و طارم در شرایط یکسان حدود یک تا یک‌و‌نیم تن شلتوک بیشتر در هکتار عملکرد دارد. اگر در بهترین شرایط در یک هکتار از کاشت رقم هاشمی ۴ تن شلتوک به‌دست آید، در همان شرایط از کاشت رقم کیان ۵ و نیم تا ۶ تن شلتوک برداشت می‌شود.