افزایش قابل توجه منابع و درآمدهای ارزی کشور در هم‌سنجی با پارسال
تحویل دولت با بیش از 11 میلیارد دلار مازاد تراز تجاری
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: در سه ماهه نخست امسال درآمدهای ارزی کشور به ۲۵.۵ میلیارد دلار رسیده و در این مدت تراز تجاری کشور معادل ۵۱.۳ درصد نسبت به مقطع مشابه سال گذشته افزایش یافته است.
تحولات بازرگانی خارجی نشان می‌دهد در سه ماهه نخست امسال صادرات نفتی و غیرنفتی کشور به ۲۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار رسیده که در مقایسه با صادرات ۲۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلاری مدت مشابه سال گذشته، چهار میلیارد دلار (۱۸.۶ درصد) افزایش یافته است.
گفتنی است تراز تجاری کشور نیز در سه ماهه ابتدایی سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با افزایش ۵۱.۴ درصدی، از ۷.۴ میلیارد دلار به ۱۱.۲ میلیارد دلار رسیده است. همچنین مطابق آمارها، از ابتدای سال جاری تا ۲۴ تیرماه بیش از ۲۰ میلیارد دلار ارز مورد نیاز واردات کالاهای اساسی، دارو، کالاهای تجاری و بازرگانی، واردات در مقابل صادرات و خدمات تأمین شده که سهم دارو و تجهیزات پزشکی از تأمین ارز یک میلیارد دلاری بوده است.
در نتیجه اقدامات انجام شده در قالب سیاست‌های ارزی، شاهد بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور با افزایش ارز حاصل از صادرات از زیر 80 درصد در سال 1401 به حدود 85 درصد در سال 1402 بودیم و نسبت تعهدات رفع شده به واردات در سال 1401 و 1402 در مقایسه با سال 1400 رشد 43 و 20 واحد درصدی داشته است.
همچنین افزایش نسبت تأمین ارز به تخصیص ارز از 70 درصد در سال 1400 به 74 درصد در سال 1401 و افزایش مجدد این نسبت به حدود 85 درصد در سال 1402 و افزایش سهم بازار توافقی ارز از کل معاملات ارزی بازار رسمی از حدود 14 درصد در سال 1400 به 17 درصد در سال 1401 و به بیش از 23 درصد در سال 1402 با هدف حمایت و تشویق صادر‌کنندگان غیرنفتی، از دیگر دستاوردهای سیاست‌های ارزی بانک مرکزی بوده است.
از سوی دیگر با توجه به نقش انحصاری بانک مرکزی در ضرب انواع قطعات سکه طلا در اواخر سال 1402 تلاش شد بخشی از تقاضای قطعات مختلف سکه طلا از طریق حراج در مرکز مبادله ارز و طلای ایران پاسخ داده شود که در این راستا 110.524 انواع قطعات سکه طلا در حاشیه نرخ بازار به فروش رسید. ضمن اینکه کاهش ضریب تغییرات نرخ بازار غیررسمی ارز از 19 درصد در سال 1401 به حدود 6 درصد در سال 1402 را می‌توان یکی دیگر از دستاوردهای شاخص این حوزه عنوان کرد.
تسهیل تجارت خارجی
تسهیل‌گری در زمینه تجارت خارجی یکی دیگر از محورهای مهم سیاست‌های ارزی بانک مرکزی در دولت سیزدهم بود به گونه‌ای که با تأمین حداکثری ارز کالاها و خدمات با استفاده از منابع مسدودی سنوات قبل برای تأمین ارز واردات کالاهای اساسی، خدمات و پرداخت بخشی از بدهی‌های ارزی، بستر بازار به آرامش نسبی رسید.
تأمین ۶۹.۴ میلیارد دلار ارز
برای واردات کالا
همچنین بانک مرکزی در سال گذشته عهده‌دار تأمین بیش از ۶۹ میلیارد و 4۰7 میلیون دلار ارز برای واردات کالاهای کشاورزی، صنعتی، دارو و تجهیزات پزشکی و تأمین نیاز خدمات بود. براین اساس در سال گذشته در مجموع ۱۸ میلیارد و ۶۰۶ میلیون دلار ارز ترجیحی، ۳۲ میلیارد و ۲۱۰ میلیون دلار ارز با نرخ نیمایی و ۱۴ میلیارد و ۷۸۵ میلیون دلار ارز از محل ارز اشخاص برای واردات کالا تأمین و مبلغ ۳ میلیارد و 8۰۶ میلیون دلار نیز بابت اقساط بدهی تسهیلات ارزی و خدمات با نرخ تالار دوم تأمین ارز شده است.
در مجموع بابت کالا و خدمات، طی سال گذشته سهم ارز ترجیحی ۲6.8 درصد، سهم ارز نیمایی و اشخاص به ترتیب 50.4 درصد و ۲۲.8 درصد بوده است. طی سال گذشته ۱۶ میلیارد و ۵۶۳ میلیون دلار ارز برای واردات کالاهای کشاورزی اختصاص یافته که حدوداً 84 درصد از این ارز با نرخ ارز ترجیحی و سهم ارز نیمایی و ارز اشخاص در ارز تأمین شده برای کالاهای حوزه کشاورزی حدوداً به ترتیب 11 و 5 درصد بوده است. همچنین ۴۴ میلیارد و ۶43 میلیون دلار ارز برای پاسخگویی به نیاز بخش صنعت اختصاص یافته که ۶۷ درصد از این میزان با نرخ نیمایی و ۳۱ درصد از محل ارز اشخاص تأمین ارز شده و معادل دو درصد از کل ارز تأمین شده برای بخش صنعت از محل ارز ترجیحی بوده است.
علاوه براین سال گذشته مبلغ ۴ میلیارد و ۳۹۶ میلیون دلار ارز برای واردات دارو، تجهیزات پزشکی، شیرخشک، ماده اولیه دارو و ملزومات دارویی اختصاص یافته که از این میزان 3 میلیارد و ۷۵۱ میلیون دلار با نرخ ترجیحی تأمین شد که مبلغ یک میلیارد و ۲۱۰ میلیون دلار از این مبلغ با نرخ یارانه‌ای ۴۲۰۰ تومانی پرداخت شد. خاطرنشان می‌شود طی این مدت ۶۲۳ میلیون دلار از ارز تأمین شده در حوزه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با نرخ ارز نیمایی و ۲۲ میلیون دلار نیز از محل ارز اشخاص تأمین شده است.
علاوه بر این، استفاده از منابع مسدودی سنوات قبل به میزان حدود سه میلیارد دلار از منابع موجود در ترکیه و حدود سه میلیارد دلار نیز از منابع موجود در کشور عراق برای تأمین ارز واردات کالاهای اساسی، خدمات و پرداخت بخشی از بدهی‌های ارزی ناشی از واردات گاز از کشور ترکمنستان یکی از اقدامات در این حوزه بوده است. بدین ترتیب نسبت واردات به تأمین ارز کالاهای اساسی طی سال‌های 1400 تا 1402 بیش از 100 درصد بوده و واردات کالاهای اساسی در سال 1402 در مقایسه با متوسط 4 سال قبل از آن در حدود 16 درصد رشد داشته است. همچنین تأمین ارز کالاهای اساسی در سال 1401 در مقایسه با سال 1400 به میزان 17 درصد و در سال 1402 در مقایسه با سال 1401 در حدود 6 درصد رشد داشته است.
صنعت ۱۴.۸ میلیارد دلار ارز گرفت
از ابتدای سال تا ۲۲ تیرماه ۱۴ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار ارز به صنایع تخصیص یافته که سهم ارز نیمایی ۱۰ میلیارد و ۷۴۹ میلیون دلار بوده است. بررسی جدیدترین آمار مربوط به تأمین ارز نشان می‌دهد از اول فروردین‌ماه تا ۲۲ تیرماه امسال ۱۹ میلیارد و ۹۷۵ میلیون دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی، دارو، کالاهای تجاری و بازرگانی، واردات در مقابل صادرات و خدمات تأمین شده و از این میزان سهم صنایع ۱۴ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار بوده است. بررسی جزئیات تأمین ارز بخش صنایع نیز حاکی از آن است که از ابتدای امسال تا ۲۲ تیرماه تأمین ارز نیمایی برای صنایع حمل‌ونقل و خودرو معادل یک میلیارد و ۴۰۷ میلیون دلار، صنایع تجهیزات برق و الکترونیک معادل یک میلیارد و ۵۷۴ میلیون دلار، صنایع معدنی معادل ۷۸۴ میلیون دلار، ماشین‌آلات و تجهیزات تولید معادل ۹۲۱ میلیون دلار و منسوجات و پوشاک معادل ۵۲۷ میلیون دلار بوده است. بخش مربوط به سایر کالاها نیز در بخش صنایع ۵ میلیارد و ۵۳۶ میلیون دلار ارز نیمایی دریافت کرده و بر این اساس در مجموع میزان ارز نیمایی تأمین شده برای صنایع ۱۰ میلیارد و ۷۴۹ میلیون دلار بوده؛ همچنین از ابتدای سال تا ۲۲ تیرماه سال جاری ۴ میلیارد و ۷۵ میلیون دلار ارز واردات در مقابل صادرات به صنایع تخصیص یافته است.
بر همین مبنا در مدت یاد شده میزان ارز تأمین شده واردات در مقابل صادرات برای صنایع حمل‌ونقل و خودرو ۹۹۰ میلیون دلار بوده که با توجه به یک میلیارد و ۴۰۷ میلیون دلار ارز نیمایی تأمین شده برای این بخش در مجموع صنایع حمل‌ونقل و خودرو ۲ میلیارد و ۳۹۷ میلیون دلار ارز دریافت کرده است.
صنایع تجهیزات برق و الکترونیک در مدت یاد شده ۱۷۴ میلیون دلار ارز واردات در مقابل صادرات دریافت کرده که بر این اساس این بخش از صنعت در مجموع یک میلیارد و ۷۴۸ میلیون دلار ارز نیمایی و ارز واردات در مقابل صادرات دریافت کرده است. بخش مربوط به صنایع معدنی نیز در این مدت ۷۵۳ میلیون دلار ارز واردات در مقابل صادرات دریافت کرده که مجموع ارز دریافتی این بخش به انضمام ارز نیمایی به یک میلیارد و ۵۳۷ میلیون دلار رسیده است. بخش ماشین‌آلات و تجهیزات تولید نیز ۷۶۸ میلیون دلار ارز واردات در مقابل صادرات دریافت کرده که در مجموع یک میلیارد و ۶۸۹ میلیون دلار ارز نیمایی و ارز واردات در مقابل صادرات دریافت کرده است.
منسوجات و پوشاک در مدت یاد شده ۳۵ میلیون دلار ارز واردات در مقابل صادرات دریافت کرده که بر این اساس مجموع تأمین ارز این بخش از صنعت به ۵۶۲ میلیون دلار رسیده است. سایر بخش‌های صنعت نیز در مدت یاد شده یک میلیارد و ۳۵۵ میلیون دلار ارز واردات در مقابل صادرات دریافت کرده‌اند که در مجموع تأمین ارز این بخش به ۶ میلیارد و ۸۹۱ میلیون دلار رسیده است.