«ایران اقتصادی» از راهکارهای غیر قیمتی کاهش مصرف سوخت گزارش می‌دهد
امکان صرفه‌جویی 10 میلیون لیتری بنزین بدون یک ریال افزایش قیمت
رشد مصرف سوخت در کشور بیشتر از رشد تولید است و یکی از مشکلات ما ناترازی در بخش انرژی است؛ با این حال دولت سیزدهم برای حل مشکل ناترازی سوخت اقدامات متعددی را اجرا کرد تا با سیاست‌های غیرقیمتی بتواند از تشدید آن جلوگیری و مصرف را کاهش دهد.
ناترازی در بخش انرژی بخصوص بنزین یکی از مشکلات کشور بوده است، اما این وضعیت تاکنون به‌گونه‌ای مدیریت شده که مردم در هیچ نقطه‌ای از کشور با کمبود بنزین مواجه نشدند؛ این در حالی است که رشد مصرف بنزین در سال‌های گذشته به‌طور متوسط ۱۰ درصد بوده، البته رشد مصرف بیش از رشد تولید بنزین است.
دولت سیزدهم برای مدیریت ناترازی بنزین اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدتی را در دستور کار خود قرار داد و بررسی‌ها نشان می‌دهد راهکارهای کوتاه‌مدت در سه سال گذشته در جهت رفع ناترازی بنزین مؤثر واقع شده است.
در این دولت تلاش شد تا با جلوگیری از هدررفت بنزین در داخل، ناترازی را تا حدی التیام بخشد که این مهم از طریق راه‌های گوناگون همچون نظارت و کاهش قاچاق سوخت و اقدامات صورت گرفته روی کارت‌های سوخت انجام گرفت.
ناگفته نماند که تردد خودروهای فرسوده در ناوگان حمل‌ونقل کشور سهم بالایی در مصرف بالای سوخت دارد.
چرا که در سال ۱۳۸۶ خودروهای فرسوده از چرخه خارج شد که نتیجه مطلوبی داشت. اگر خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌ونقلی کشور خارج شوند ۹۰ میلیون لیتر در روز صرفه‌جویی می‌شود که نشان از اهمیت توجه به موضوع خودروهای فرسوده دارد.
با این حال نگاهی به تاریخچه مصرف سوخت نشان می‌دهد که سال ۱۴۰۰ مصرف بنزین به ۹۱ میلیون لیتر، سال ۱۴۰۱ به ۱۰۴ میلیون لیتر و سال ۱۴۰۲ نیز به ۱۱۱ میلیون لیتر رسید که روند افزایشی مصرف بنزین باعث شد سیاست‌های غیرقیمتی با تمرکز بر مدیریت مصرف سوخت در دستور کار دولت خدمتگزار سیزدهم قرار گیرد.
اقدامات برای جلوگیری از قاچاق سوخت
اجرای طرح کدینگ کارت‌های سوخت فعال در حوزه شهرستان (استان سیستان و بلوچستان، کرمان)، ساماندهی سهمیه تخصیصی نرخ دوم کارت‌های شخصی از ۲۵۰ به ۱۰۰ لیتر طی ۳ مرحله ۵۰ لیتری، ایجاد رویه تخصیص سوخت در بخش کشاورزی براساس سطح زیرکشت، پلاک‌دار کردن تراکتورها به‌منظور ایجاد کد یکتا در تخصیص سهمیه به آنها، اتصال سامانه سدف به سامانه جامع تجارت و سامانه مؤدیان مالیاتی پیگیری اصلاح دستورالعمل ماده ۴۵ آیین‌نامه اجرایی مواد ۵ و ۶ قانون مبارزه قاچاق کالا و ارز از طریق ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، پیگیری اجرای کامل دستورالعمل روش مدیریت و کنترل سوخت موضوع ماده ۴۴ آیین‌نامه اجرایی مواد ۵ و ۶ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز توسط دستگاه‌های متولی، ارتقا و به‌روز‌رسانی سامانه درخواست فرآورده‌های نفتی سدف، تقویت کارگروه پیشگیری و مقابله با قاچاق فرآورده‌های نفتی از طریق افزایش تعداد جلسات و نظارت بر اجرای مصوبات و راه‌اندازی سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان بین جاده‌ای سپهتن از جمله اقدامات وزارت نفت در سه سال گذشته است.
موجودی کارت هوشمند سوخت در ابتدای دولت سیزدهم معادل ۹۶۴۵ قطعه و تعداد متقاضیان در صف درخواست بالغ بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار قطعه بوده که با اقدامات صورت پذیرفته تعداد ۵ میلیون قطعه تهیه و تعداد افراد در صف به صفر کاهش یافته و هم‌اکنون اجرای فرایند مناقصه خرید تا سقف ۱۰ میلیون قطعه در حال اجراست.
فراموش نکنیم که با پایش بخش حمل‌ونقل، همچنین الکترونیکی شدن بارنامه‌ها، روزانه ۱۰ میلیون لیتر بنزین صرفه‌جویی می‌شود.
براساس گزارش‌ها، قاچاق سوخت به‌گونه‌ای است که گازوئیل لیتری ۳۰۰ تومان با عدد لیتری ۱۳ هزار تومان در مرز کشورهای همسایه معامله می‌شود که این اختلاف قیمت، سود قابل‌توجهی را متوجه سودجویان و قاچاقچیان سوخت می‌کند.
پروژه لجستیک معکوس کارت هوشمند سوخت
با پیاده‌سازی این پروژه امکان تولید کارت جدید روی کارت‌های جامانده در دفاتر پستی و کارت‌های معیوب در زمان شخصی‌سازی فراهم شد؛ به‌طوری که در زمان فقدان کارت خام با این روش یک میلیون و ۵۰۰ هزار کارت سوخت احیا و در چرخه تولید قرار گرفت که علاوه بر عبور از بحران کمبود کارت منجر به صرفه‌جویی ۵۵ میلیارد تومانی شد.
همچنین باتوجه به تحریم‌های ظالمانه، ارائه SAM Card از سوی شرکت‌های خارجی متوقف شده بود و با توجه به موجودی ناچیز این تجهیز امکان راه‌اندازی جایگاه‌های جدیدالاحداث و افزایش تلمبه‌های جدید در جایگاه‌های فعال سوخت وجود نداشت که وزارت نفت در این حالت با استفاده از دانش و توان نیروهای داخلی و انجام مهندسی معکوس موفق به تولید بومی این تجهیزات شده و با تولید ۶۰۰۰ قطعه از آن علاوه بر صرفه‌جویی ۴ میلیارد تومانی تاکنون نسبت به راه‌اندازی ۵۷۳ جایگاه جدیدالاحداث در انتظار بهره‌برداری اقدام شده است.
تأمین زیرساخت‌های صرفه‌جویی
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بیان کرد: با توجه به زیرساخت‌های ایجادشده در بخش مدیریت مصرف، تا پایان امسال شاهد کاهش ۱۰ میلیون لیتری مصرف سوخت در کشور خواهیم بود.
جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز می‌گوید: در سال ۱۴۰۰ مصرف کشور در حوزه انرژی ۳۲ میلیارد لیتر بوده که هم‌اکنون این رقم به ۴۶ میلیارد لیتر رسیده است. این اتفاق به افزایش مقدار تراکنش‌ها و سرانجام ضرورت‌یافتن روزآمدسازی سامانه هوشمند سوخت منجر شد.
وی با بیان اینکه وزارت نفت در زمینه حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان رتبه نخست را دارد، بیان کرد: در بخش مدیریت مصرف، سامانه نقشه‌برداری (مپینک Mapping) در حوزه نقل‌و‌انتقالات شهری و برون‌شهری راه‌اندازی شده و تا ماه آینده عملیاتی می‌شود که سبب کاهش روزانه ۵ تا ۷ میلیون لیتری مصرف سوخت در کشور خواهد شد.
سالاری ادامه داد: همچنین با توجه به زیرساخت‌های ایجادشده در بخش مدیریت مصرف، تا پایان امسال درمجموع شاهد کاهش ۱۰ میلیون لیتری مصرف سوخت در کشور خواهیم بود.
واقعیت این است که بهینه‌سازی مصرف انرژی، دردسترس‌ترین اقدام به شمار می‌آید و الگوی مؤثری برای اجرا وجود دارد که معادل ۸۰ درصد صادرات نفت خام درآمدزاست.
ناگفته پیداست که برای تولید ۵ میلیون لیتر سوخت، باید پالایشگاهی با سرمایه‌گذاری ۴ میلیارد دلار احداث شود که رقمی قابل‌‌توجه است.
در صورتی که با مدیریت مصرف و بعضی اقدام‌های دیگر می‌توان شاهد کاهش مصرف با حداقل هزینه‌های تحمیلی به کشور بود و با اجرای طرح بهینه‌سازی مصرف سوخت، معادل ۸۰ درصد درآمد صادرات نفت خام نقدینگی جذب می‌شود.