دستاوردی دیگر از رونق تولید در دولت شهید جمهور رونمایی شد
رکورد شکنی تولید و صادرات فولاد
از نیمه دوم سال 1400 و استقرار کابینه دولت سیزدهم، بستر مناسبی برای فعالان اقتصادی و صنعتی فراهم شد تا فعالیت‌های خود را توسعه دهند و پررنگ‌تر از گذشته وارد بازارهای جهانی شوند. یکی از بخش‌هایی که توانست در دولت شهید ابراهیم رئیسی از فرصت‌ها استفاده کند، فولادی‌ها بودند. این بخش توانست مازاد تولید خود را به کشورهای مختلف صادر کند. براساس داده‌های انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، صادرات فولاد ایران در سال ۱۴۰۲ در فولاد میانی به ۷ میلیون و ۸۳۸ هزار تن و در محصولات فولادی به ۳ میلیون و ۴۳۷ هزار تن رسیده که هر دو رکورد صادرات از سال ۱۳۹۴ و حتی دوره کوتاه برجام را نیز شکسته‌اند. طبق این آمارها، در دولت شهید رئیسی با وجود ناترازی‌های به ارث رسیده از دولت روحانی در حوزه برق و گاز و خوراک صنایع، صادرات فولادی‌ها با رکوردشکنی دوره برجام در محصولات فولادی بیش از ۲ برابر شده و فولاد میانی نیز ۱۴ درصد رشد داشته است.
کاهش تولید وافزایش قیمت
رکوردشکنی صادرات فولاد در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ در شرایطی در کارنامه کاری دولت شهید ابراهیم رئیسی ثبت شده است که در دولت روحانی، واحدهای فولادی بشدت از اقدامات و تصمیم‌های اتخاذ شده گلایه‌مند بودند. در دولت حسن روحانی بخصوص در دو فصل تابستان و زمستان واحدهای فولادی که در رده پرمصرف‌های انرژی هستند، به صورت متناوب با قطعی برق و گاز روبه‌رو بودند و همین امر سبب شد که کارخانجات حتی در تأمین نیاز داخل هم ناتوان شوند. در راستای کاهش تولید، قیمت محصولات فولادی در بازار افزایشی وحتی صادرات هم غیرممکن شد.
شرایط نامطلوب و بحران تعطیلی
وضع عوارض بالا برای صادرات فرآورده‌های فولادی و ممنوعیت برای صادرات برخی محصولات، یکی از دغدغه‌های اصلی بازار فولاد ایران در سال ۹۸ بود. 12 اردیبهشت سال 1399 نیز اعلام شد که بر اساس مصوبات ستاد تنظیم بازار، گمرک ایران مکلف شد تنها اجازه صادرات محصولات فولادی چون شمش، اسلب، میلگرد، تیر‌آهن و... را صادر کند که تأیید و مجوز معاونت صنایع معدنی وزارت صنعت را دریافت کرده باشند. در این مصوبه تأکید شده بود، صادرات محصولات فوق تنها با مجوز معاون امور صنایع خواهد بود و شرکت‌هایی که طبق گزارش بورس و معاونت مذکور تعهد خود را در تأمین نیاز داخل انجام دهند، مجوز صادرات آنها توسط معاونت مذکور صادر خواهد شد. این اخبار و مستندات، گواه آن است که در آن مقطع یعنی از سال 1397 تا نیمه اول سال 1400، واحدهای فولادی در شرایط بسیار بدی بودند و دولت برای آنها تصمیم‌گیری می‌کرد. حتی مصاحبه‌های متعددی از مدیران فولادی وجود دارد که آنها نسبت به تصمیم‌های اتخاذ شده بشدت ناراضی و حتی هشدار داده بودند که ادامه سیاست‌های غلط منجر به تعطیلی واحدهای فولادی می‌شود.
تمرکز برای جبران ناترازی
مسائل مذکور در حالی مطرح است که با فعال شدن دولت سیزدهم و اعتماد دو طرفه‌ای که شکل گرفت، وضعیت تولید رو به بهبود رفت و مهم‌تر آنکه دولت سیزدهم تمام تلاش خود را کرد که برق و گاز واحدهای صنعتی قطع نشود و اگر هم به جهت ناترازی تولید و مصرف، برق و گاز به اجبار قطع شد، این امر با برنامه‌ریزی باشد و تولیدکنندگان با قطعی‌های یکباره و طولانی مدت مواجه نشوند.
رشد وزنی صادرات
بر اساس آمار ارائه شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از عملکرد دو ماهه فولادسازان کشور در امر صادرات، از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا پایان اردیبهشت ماه، بخشی از تولید فولاد کشور صادر شده است؛ آمار صادراتی در مدت مذکور و مقایسه آن با صادرات در سال ۱۴۰۲، نشان می‌دهد که صادرات وزنی فولاد کشور در تمام زنجیره آهن و فولاد در برخ مقاطع رشد ۱۱.۷ درصدی، ۲۸.۷ درصدی و ۳۱.۴ درصدی داشته اما برخی مقاطع هم با کاهش صادرات در این مقایسه مواجه شده‌اند؛ این موضوع در خصوص میزان ارزش ریالی هم صادق است و برخی مقاطع افت کرده اما برخی مقاطع هم افزایش درآمد ارزی حاصل از صادرات داشته‌اند.
پیشتازی مقاطع طویل فولادی
صادرات کل زنجیره آهن و فولاد کشور از پنج میلیون و ۲۲۳ هزار تن به ارزش یک میلیارد و ۴۰۹ هزار تن در مجموع دو ماهه نخست سال گذشته به چهار میلیون و ۹۸۳ هزار تن به ارزش یک میلیارد و ۲۲ هزار تن رسیده که از منظر حجم افت ۴.۶ درصدی اما از منظر ریالی ۲۷ درصد کاهش ارزآوری برای کشور را در پی داشته است. طبق آمار صادرات زنجیره آهن و فولاد کشور، در مجموع دو ماهه سال‌جاری، ۵۹۹ هزار تن مقاطع طویل فولادی صادر شده که ۴۶.۴ درصد بیش از میزان صادرات آن در مدت مشابه سال گذشته معادل ۴۰۹ هزار تن بوده است.
ارزش صادرات این مقاطع فولادی نیز ۳۱.۸ درصد در این مقایسه آماری، بیشتر شده است. در حالی که در مجموع ارزش صادرات مقاطع طویل فولادی در دو ماهه سال گذشته ۲۱۸ میلیون دلار ثبت شده، این عدد در صادرات دو ماهه امسال به ۲۸۷ میلیون دلار رسیده است. در مقابل صادرات مقاطع تخت فولادی از ۹۵ هزار تن به ارزش ۶۷ میلیون دلار در مجموع دو ماهه ابتدایی ۱۴۰۲ به ۵۰ هزار تن به ارزش ۳۲ میلیون دلار در مدت مشابه سال‌جاری کاهش صادرات داشت. حجم صادراتی ۴۷.۷ درصد و ارزش ریالی آن ۵۱.۹ درصد با کاهش مواجه شد.
افزوده شدن ارزآوری
ظرف دو ماهه سال گذشته، ۵۰۴ هزار تن محصولات فولادی (به ارزش ۲۸۴ میلیون دلار) صادر شده که این میزان امسال به ۶۴۹ هزار تن به ارزش ۳۱۹ میلیون دلار رسیده است؛ براین اساس حجم صادراتی ۲۸.۷ درصد رشد کرده و ۱۲.۱ درصد هم بر ارزآوری حاصل از صادرات محصولات فولادی در مقایسه با دو ماهه ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ افزوده شده است. از ابتدای سال گذشته تا اردیبهشت ماه، یک میلیون و ۴۱۵ هزار تن فولاد میانی به ارزش صادراتی ۷۵۴ میلیون دلار صادر شده است. این حجم صادرات فولاد میانی ۴۲.۴ (وزنی) و ۴۸.۸ درصد ارزش صادراتی، بیش از آمار آن در دو ماهه امسال است. در دو ماهه امسال در مجموع ۸۱۵ هزار تن فولاد میانی به ارزش ۳۸۶ میلیون دلار صادر شده است.
روند مطلوب آهن اسفنجی
طبق آمار، رشد صادرات در آهن اسفنجی وزنی ۳۱.۴ درصد و ریالی ۲۶.۶ درصد ثبت شده است. صادرات آهن اسفنجی از ۲۰۵ هزار تن به ارزش ۵۵ میلیون دلار به ۲۶۹ هزار تن به ارزش ۶۹ میلیون دلار رسیده است. حجم صادرات گندله سنگ‌آهن در دو ماهه سال ۱۴۰۲ بالغ بر یک میلیون و ۸۸۰ هزار تن به ارزش ۲۰۷ میلیون و ۴۷۰ هزار تن بوده که در مدت مشابه سال‌جاری به دو میلیون ۱۰۱ هزار تن به ارزش ۱۵۹ میلیون دلار رسیده است؛ هر چند که به لحاظ وزنی ۱۱.۷ درصد رشد را ثبت کرده اما به لحاظ ارزش صادراتی ۲۳.۱ درصد افت ارزآوری را نشان می‌دهد. در نهایت صادرات کنسانتره سنگ‌آهن با افت ۵.۷ درصدی به لحاظ وزنی از یک میلیون و ۲۱۸ هزار تن به یک میلیون و ۱۴۹ هزار تن رسیده است؛ ارزش صادراتی آن به لحاظ ریالی نیز با افت ۱۱.۵ درصدی از ۱۱۰ میلیون تن به ۸۹ میلیون تن رسیده است.
تحقق رشد چندصد درصدی
این گزارش می‌افزاید: سال 1402 نیز وضعیت صادرات فولاد کشور بسیار خوب بوده است.
بر اساس آمار ارائه شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از عملکرد یکساله فولادسازان کشور در امر صادرات، از ابتدا تا پایان سال ۱۴۰۲، بخشی از تولید فولاد کشور صادر شده است؛ آمار صادراتی در مدت مذکور و مقایسه آن با صادرات در سال ۱۴۰۱، نشان می‌دهد که صادرات وزنی فولاد کشور در تمام زنجیره آهن و فولاد از رشد ۲.۹ تا ۶۲۱ درصدی برخوردار شده است؛ این در حالی است که جز مقاطع طویل، تخت و محصولاد فولادی، ارزش صادرات این زنجیره نیز افزایش قابل توجهی داشته است. طبق آمار صادرات زنجیره آهن و فولاد کشور، در مجموع ۱۲ ماهه سال گذشته، دو میلیون و ۹۵۵ هزار تن مقاطع طویل فولادی صادر شده که حدود ۸.۲ درصد بیشتر از میزان صادرات آن در سال ۱۴۰۱ معادل دو میلیون و ۷۳۱ هزار تن بوده است.
همچنین در مدت یاد شده از هفت میلیون و ۸۳۸ هزار تن شمش فولاد به ارزش صادراتی بالغ بر سه میلیارد و ۷۵۷ میلیون دلار صادر شده است. این حجم صادرات شمش فولاد ۶.۳ درصد بیش از میزان صادرات آن در مجموع یکساله ۱۴۰۱ که هفت میلیون و ۳۷۲ هزار تن فولاد میانی به ارزش سه میلیارد و ۶۰۳ میلیون دلار صادر شده بود. ارزش ریالی صادرات شمش فولاد، ۴.۳ درصد در این مقایسه آمار رشد داشته است.
بــــرش
سهم کشورهای جهان از واردات فولاد ایران
مهم‌ترین مقاصد صادراتی فولاد ایران کشورهای عراق، ترکیه، چین، امارات متحده عربی و افغانستان است. بنا بر داده‌های گزارش مطالعات طرح جامع فولاد کشور، بیشتر محصولات میانی زنجیره فولاد ایران به چین و اندونزی صادر شدند و این دو کشور به ترتیب سهمی ۲۴ و ۲۲ درصدی از کل صادرات محصولات میانی از ایران داشتند. تایلند و امارات نیز هر یک ۱۲ درصد از صادرات محصولات یاد شده را به خود اختصاص دادند و ۹ درصد از کل صادرات این محصولات در این سال به مقصد عمان از کشور خارج شد. بخش زیادی از ۲۱ درصد باقی مانده نیز به ترکیه، غنا و عراق صادر شد. مقصد بیشتر صادرات محصولات تخت فولادی از مبدأ ایران کشورهای امارات و عراق بودند. این دو کشور سهمی به ترتیب ۳۶ درصد و ۲۸ درصد از صادرات محصولات تخت ایران را به خود اختصاص دادند. هشت درصد از این محصولات به افغانستان صادر شد و ۱۱ درصد به طور مشترک به بازار پاکستان و ارمنستان عرضه شد و ۱۷ درصد باقی مانده نیز به مقاصدی دیگر رفت. از سویی کشور عراق مقصد ۶۰ درصد صادرات محصولات طویل فولادی کشور بوده، ترکیه و ترکمنستان هر کدام سهمی هفت درصدی و ارمنستان سهمی پنج درصدی از صادرات محصولات طویل داشت. ۲۱ درصد دیگر نیز به مقاصد گرجستان، میانمار، عمان، امارات، پاکستان و نقاطی دیگر صادرات انجام شد.