3 بانک در صف انتظار برای استفاده از سامانه توثیق سهام
عدم امکان وثیقه‌گذاری سهام برای دریافت وام بانکی و یا تأمین وثایق مورد نیاز در فرایند قضایی، یکی از چالش‌های مهمی بود که در سال‌های گذشته سهم سهام را در سبد دارایی جامعه ایران کاهش داده بود.
تا قبل از سال 1401، امکان وثیقه‌گذاری سهام به عنوان دارایی وجود نداشت و به همین جهت افراد همواره سهم بیشتری از املاک و مستغلات، طلا، خودرو و سپرده بانکی را در سبد دارایی خود حفظ می‌کردند.
موضوعی که طی 2 سال گذشته و به دنبال اقدامات مهمی که دولت سیزدهم به منظور آسودگی خاطر سهامداران و فعالان اقتصادی به مرحله اجرا رساند، تا حدود زیادی مرتفع شد.
بر این اساس، راه‌اندازی سامانه «ستاره» در راستای آسان کردن دریافت وام از سیستم بانکی و تسهیل توثیق سهام در فرایند قضایی باعث شد تا افراد برای برخورداری از این خدمات بتوانند از طریق دارایی سهام خود نیز عمل کنند.
این سامانه ضمن ایجاد تقاضا و ارزش بیشتری دارایی سهام، امکان وثیقه‌گذاری آنلاین اموال را نیز مهیا می‌سازد تا پیمودن فرایندهای اداری گذشته با سرعت بسیار بیشتری انجام پذیرد.
همچنین سامانه «ستاره» که با همکاری‌های وزارت اقتصاد، سازمان بورس، شرکت سپرده‌گذاری و قوه قضائیه به مرحله راه‌اندازی رسید، این امکان را برای متقاضیان وام ایجاد کرد که علاوه بر وثیقه‌گذاری سهام خود در این سامانه، از دیگر دارایی‌های خود مانند سکه، سند ملک، خودرو، سیم کارت و بیمه عمر نیز به عنوان وثیقه استفاده کنند.
بنا به اعلام مدیران مربوطه، متقاضیان برای استفاده از این سامانه محدودیت چندانی نخواهند داشت و تنها باید در سامانه سجام ثبت‌نام و مراحل احراز هویت را طی کرده باشند.
وجود محدودیت در تعداد بانک‌های خدمات‌دهنده
از جمله چالش‌هایی که در نخستین روزهای آغاز به کار سامانه «ستاره» موجب اعتراض متقاضیان وام قرار گرفته بود، وجود محدودیت در تعداد بانک‌های خدمات‌دهنده بود.
این سامانه در ابتدا فعالیت خود را با سه بانک «ملی»، «مهر» و «رسالت» آغاز کرد و از همان ابتدا فعالیت این بانک‌ها در زمینه خدمات‌دهی به متقاضیان وام با دشواری‌هایی همراه بود که همین امر سبب شکایت برخی از دریافت‌کنندگان وام نسبت به عملکرد ضعیف بانک‌ها در ارائه تسهیلات شد.
در این راستا مسئولان مربوطه اعلام کرده بودند، محدودیتی در خصوص ارائه این خدمات به بانک‌ها وجود ندارد اما این اقدام نیازمند تنظیم تفاهنامه‌هایی است تا از این طریق سایر بانک‌ها بتوانند با اضافه شدن به این سامانه خدمات بهتری به مردم ارائه داده شود. با وجود مشکلات موجود در این زمینه، در چند روز گذشته «سیداحسان خاندوزی»، وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد که اکنون 13 بانک برای استفاده از این سامانه هوشمند درخواست داده‌اند تا مردم بتوانند وثایق خود را به صورت برخط بدون معرفی ضامن جدید از همین وثیقه‌های خود مانند بیمه‌نامه‌ها و یا سهام عدالت و سایر وثایق برای دریافت وام استفاده کنند.
از این تعداد اکنون چهار بانک ملی، صادرات، قرض‌الحسنه مهر ایران و رسالت متصل و در حال ارائه خدمات به متقاضیان وام هستند.
با وجود ایجاد زیرساخت‌های لازم برای استفاده از توثیق سهام اما به گفته برخی از فعالان بازار این سامانه چندان مورد استفاده متقاضیان وام قرار نگرفته و افراد استقبال چندانی از این سامانه نداشتند که طبق آخرین آمارهای ارائه شده از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی، «بیش از یک‌هزار و 120 نفر از این توثیق هوشمند استفاده کرده‌اند و 31 میلیون ورقه سهم در این سامانه به عنوان وثیقه‌های مردم برای دریافت تسهیلات ثبت و درج شده اما اصرار ما هم این است تا بقیه بانک‌ها نیز به این سامانه متصل شوند.»
بانک‌های درخواست‌دهنده برای استفاده از سامانه توثیق سهام
با توجه به توضیحات ارائه شده از سوی وزیر امور اقتصادی و دارای همچنان جزئیات دقیق سامانه توثیق سهام و نیز بانک‌های درخواست‌دهنده به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی برای استفاده از این سامانه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
در این زمینه، مدیر پروژه توثیق سهام شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در گفت‌وگو با روزنامه «ایران اقتصادی»، گفت: فرایند توثیق در سامانه ستاره طی چندین مکاتبه از سوی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و وزارت اقتصاد پیگیری شده که آخرین مکاتبه آن مربوط به ۱۷ تیرماه ۱۴۰۲ است و اقدامات لازم برای اتصال به سرویس‌های مربوطه انجام شده است.
سمیه محمدی ادامه داد: در این بین شرکت سپرده‌گذاری مرکزی موظف است تا اقدامات مربوطه را برای بانک‌ها در زمینه پیاده‌سازی سرویس‌های توثیق انجام دهد و بانک‌ها پس از عملیاتی شدن خدمت فوق اطلاع‌رسانی‌های لازم را در راستای آگاهی به مردم انجام دهند تا افراد از خدمت مربوطه مطلع شوند.
وی اظهار داشت: بانک‌های زیادی در یک‌سال گذشته درخصوص پیاده‌سازی سرویس‌های توثیق هوشمند ستاره با شرکت سپرده‌گذاری مرکزی مکاتبه کرده‌اند و همکاری‌های لازم با آنها انجام شده است اما متأسفانه هنوز به مرحله عملیاتی نرسیده است.
به گفته مدیر توثیق سهام شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، بانک صادرات بزودی این خدمت را دراختیار عموم قرار خواهد داد و بانک‌های ملت و شهر نیز اقدامات مهمی در این راستا انجام داده‌اند. وی در پاسخ به این سؤال که میزان و نحوه توثیق سهام چگونه مشخص می‌شود، گفت: میزان سهام وثیقه شده در اختیار بانک‌ها است، بانک‌ها براساس دارایی اوراق بهادار اقدام به توثیق می‌کنند و درصدی از دارایی توثیق شده را تسهیلات پرداخت می‌کنند.
وی در پایان عنوان کرد: توثیق با اوراق بهادار یکی از روش‌های تأمین مالی برای سهامداران است.
سهامدارن از این طریق ضمن نگهداری دارایی و بهره‌مندی از مزایای سهامداری، امکان تأمین مالی برای سایر نیازهای خود را پیدا می‌کنند که این امر می‌تواند به ثبات بازار سرمایه کمک کند.
با این حال این موضوع بستگی به استقبال بانک‌ها و سهامداران دارد.