حرکت ایران به سمت بازار ۲۰ تریلیون‌دلاری
مجتبی کاروان
رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران
سازمان همکاری‌های شانگهای سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و سیاسی تشکیل شده است. این سازمان در سال ۱۹۹۶ پایه‌گذاری شد و در حال حاضر ۹ عضو اصلی شامل هند، قزاقستان، چین، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، تاجیکستان، ایران و ازبکستان و ۳ عضو ناظر شامل افغانستان، مغولستان و بلاروس دارد. همچنین ۶ کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان، پادشاهی کامبوج، نپال، ترکیه و سریلانکا نیز از شرکای گفت‌وگوی آن محسوب می‌شوند.
ایران در ابتدا به عنوان عضو ناظر با این سازمان همکاری داشت، اما در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱ با سفر رئیس‌جمهور ایران به دوشنبه، پایتخت تاجیکستان و شرکت در اجلاس سران، با عضویت ایران موافقت شد. در ادامه لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران در پیمان شانگهای در تاریخ ۶ آذر ۱۴۰۱ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در کمتر از دو سال و همزمان با برگزاری اجلاس مجازی سران کشور‌های عضو در ۴ ژوئیه ۲۰۲۳ در هند، عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای تصویب و اعلام شد.
در حال حاضر ظرفیت‌های کم‌نظیری در این سازمان نهفته است. دارا بودن ۳۵ درصد خشکی‌های جهان، ۴۰ درصد جمعیت زمین، ۱۷ درصد واردات دنیا و نیز حضور دو کشور قدرتمند و دارای حق وتو در سازمان شانگهای فرصت همکاری قابل‌تأملی را برای ایران فراهم می‌سازد. اولین فرصت عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای به سیاست‌های دولتی مربوط می‌شود. دولت می‌تواند با ایجاد بستر‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری، بهبود شرایط تجاری و رفع موانع تولید، تأثیر مستقیم بر رشد اقتصادی داشته باشد. به نظر می‌رسد در این خصوص دولت ایران تلاش دارد از طریق پیوستن به سازمان همکاری‌های شانگهای زمینه‌های لازم را برای افزایش تولید، افزایش تجارت خارجی، کاهش رکود و افزایش رونق اقتصادی در دستور کار قرار دهد. بنده معتقدم تحقق این امر به وجود زیرساخت‌های اساسی نیازمند است که از جمله آنها می‌توان به برطرف کردن موانع پولی و بانکی، تلاش برای ایجاد ثبات سیاسی-اقتصادی، به حداقل رساندن ریسک‌های سرمایه‌گذاری هم در بخش داخلی و هم در بخش خارجی و نهایتاً تلاش برای ثبات نرخ ارز اشاره کرد. در این صورت، قرار گرفتن ایران در کنار سایر قدرت‌های اقتصادی حاضر در این پیمان مانند چین و روسیه می‌تواند آینده مطلوبی برای اقتصاد ایران در عرصه بین‌الملل رقم بزند. نباید از نظر دور داشت که عضویت ایران در سازمان شانگهای، در‌های یک بازار با حجم ۲۰ تریلیون دلاری را روی ایران خواهد گشود.