متانولی‌ها توفیقی در توسعه زنجیره ارزش نداشتند
یک عضو کمیسیون انرژی مجلس با تأکید بر اینکه باید از خام فروشی متانول جلوگیری کنیم، گفت: هدف ما از اعطای گاز به نرخ ارزان این بود که توسعه زنجیره ارزش اتفاق بیفتد و نه تنها در بحث پتروشیمی‌ها بلکه در چرخه‌های مختلف اقتصادی باید بتوانیم فرآورده تولید و صادر کنیم و از خام فروشی پرهیز کنیم که متأسفانه متانولی‌ها در این زمینه هیچ توفیقی در توسعه زنجیره ارزش نداشتند. بنابراین تنها راه خروج از خام فروشی متانول، حرکت به سمت توسعه زنجیره ارزش است.
یکی از موضوعات مهم در زمینه توسعه صنعتی کشور، شکل‌گیری صنعت پتروشیمی خوراک گازی بوده است؛ دو شاخه مهم متانول و همچنین اوره، شاخه‌هایی هستند که از گاز طبیعی یا متان تشکیل می‌شوند. پس از اکتشاف میادین گازی پارس جنوبی و برداشت از این لایه مهم گازی دنیا، ایران تصمیم گرفت که در زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی خوراک گازی ورود کند و برای تسهیل تأمین مالی سرمایه‌گذاران در طرح‌های زنجیره ارزش گاز، تصمیم به اعطای یارانه گاز ارزان گرفته شد. با وجود این دو شاخه اصلی خوراک گازی، دو تجربه بسیار متفاوت را تجربه کردند؛ شاخه مربوط به اوره که در میان دست زنجیره خود به محصول استراتژیک کود شیمیایی تبدیل می‌شود با سودهای بسیار بالای سالیانه مواجه شده است و به دلیل توسعه زنجیره ارزش و اهمیت کود شیمیایی در امنیت غذایی دنیا، دیگر به رانت خوراک ارزان وابسته نیست اما شاخه متانولی به دلیل خام فروشی بالای متانول و همچنین وجود خوراک زغال سنگ موازی خوراک گاز برای تولید متانول و همچنین صادرات خام متانول و عدم توسعه زنجیره ارزش، بشدت رانت خوراک ارزان وابسته است و این وابستگی و خام فروشی برای کشور بسیار گران تمام شده است.
از سال 69 که اولین واحد متانولی ساخته شد تاکنون متأسفانه در شاخه متانولی صنایع پتروشیمی خوراک گاز پیشرفت جدی در زمینه توسعه زنجیره ارزش نداشتیم تا جایی که هم‌اکنون بیش از 95 درصد از تولید کشور به صورت خام به بازارهای شرق آسیا صادر می‌شود؛ این وضعیت بغرنج سبب شده است که خام فروشی متانول کاملاً غیراقتصادی شده و تنها راهکار پیش رو توسعه زنجیره ارزش با سرمایه‌گذاری مستقیم و همچنین ابطال مجوزهای متانولی جدید است. در همین رابطه نیز با آقای قاسم ساعدی عضو کمیسیون انرژی مجلس به گفت‌و‌گو پرداختیم که خواهید خواند.
قاسم ساعدی در مورد لزوم مقابله با خام فروشی متانول و توسعه زنجیره ارزش، گفت: ما چند دهه است که گرفتار یک تناقض و مشکل در بحث خوراک پتروشیمی‌ها هستیم. کارشناسان معتقدند که اگر دولت گاز را به قیمت جهانی و مستقیم صادر کند، درآمدش بیشتر از این است که به پتروشیمی‌ها بدهد و پتروشیمی‌ها بخواهند فرآوری کنند و مستقیم صادر کنند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس اظهار کرد: در مقابل پتروشیمی‌ها همیشه نالیده‌اند که خوراک گاز گران به ما تحویل داده می‌شود و‌ما با این خوراک گران نمی‌توانیم ارزش افزوده لازم را که باید در اقتصاد داشته باشیم استیفا کنیم. بنابراین همیشه دنبال خوراک گاز ارزان هستند.
وی تأکید کرد: هدف ما از اعطای گاز به نرخ ارزان این بود که توسعه زنجیره ارزش اتفاق بیفتد و نه تنها در بحث پتروشیمی‌ها بلکه در چرخه‌های مختلف اقتصادی باید بتوانیم فرآورده تولید و صادر و از خام فروشی پرهیز کنیم که متأسفانه متانولی‌ها در این زمینه هیچ توفیقی در توسعه زنجیره ارزش نداشتند. بنابراین تنها راه خروج از خام فروشی متانول، حرکت به سمت توسعه زنجیره ارزش است.
وی ادامه داد: متأسفانه در اکثر صنایع ما این خام فروشی اتفاق می‌افتد و روی فرآورده‌سازی تأکید نکردیم در صورتی‌که راه‌حل اقتصاد صحیح و سالم این است که از خام فروشی بپرهیزیم و به فرآورده‌سازی برسیم. سالها است که رهبری تأکید کردند از خام فروشی در تمامی ابعاد صنعت و انرژی جلوگیری شود. متأسفانه یک حلقه مفقوده‌ای است که صنعت ما معیوب است یعنی صنعت ما وابسته است. صنعت را عادت دادیم که از اول خوراک یارانه‌ای و ارزان دریافت کند و با این وضع بار آمدند چون اینها با اندک تکانی در بحث قیمت‌های خوراک به زمین می‌خورند و باید این نوع رانت دادن قطع و اصلاح شود.