چین هم‌اکنون روزانه 1.5 میلیون بشکه نفت از ایران می‌خرد؛ چرا زنگنه از ظرفیت چین استفاده نکرد؟
کم‌کاری زنگنه در صادرات نفت به چین
همکاری دولت چین در دور زدن تحریم و صادرات نفت ایران به این کشور باعث شده که درآمد صادرات نفت خام ایران به 25.4 میلیارد دلار در 2022 در شرایط تحریم برسد
افزایش دو برابری صادرات نفت ایران به پکن، فاصله‌ای معنادار در صادرات طلای سیاه ایران در خلال دو سال فعالیت دولت سیزدهم در مقایسه با صادرات نفت ایران در سال‌های برجامی.
صادرات نفت ایران به سرزمین چشم‌بادامی‌ها در دو سال گذشته رشدی فزاینده داشته، هرچند که در این دو سال، حلقه تحریم‌های بین‌المللی علیه اقتصاد و صنعت نفت کشور به مراتب تنگ‌تر شده است.
تقویت همکاری‌ها با مشتریان سنتی، تمرکز بر بازارسازی نفت خام و همکاری با دولت پکن برای عبور از مانع تحریم‌ها، از جمله عواملی بوده که با اجرایی کردن آنها، صادرات نفت ایران از جمله به کشور چین افزایش داشته است.
در یک نگاه کلی، بزرگترین واردکننده نفت خام جهان یعنی چین حدود 1.5 میلیون بشکه نفت در روز از ایران وارد کرده که گفته می‌شود بالاترین رقم از سال 2013 به‌شمار می‌رود. پیش‌بینی شده که ایران در ماه جاری بابت فروش نفت به چین حدود 3.5 میلیارد دلار درآمد داشته باشد. این رقم دست‌کم 11 برابر درآمد ماهانه فروش نفت به چین در سال 2020 است. به‌تازگی مؤسسه تانکر ترکرز نیز عنوان کرده که صادرات نفت ایران به چین در ماه جاری میلادی از عربستان پیشی گرفته است. تا قبل از جنگ اوکراین، عربستان بزرگترین صادرکننده نفت به چین بود، ولی حالا روسیه جای این کشور را گرفته و صادرات نفت ایران نیز از این کشور بیشتر شده است.
همکاری دولت چین در دور زدن تحریم و صادرات نفت ایران به این کشور باعث شده که درآمد صادرات نفت خام ایران از 3.7 میلیارد دلار در 2020 به 25.4 میلیارد دلار در 2022 در شرایط تحریم برسد و بیش از 20 میلیارد دلار افزایش یابد.
هم‌زمان با روی‌کار آمدن دولت سیزدهم، اگرچه تلاش برای به نتیجه رساندن مذاکرات ادامه داشت، اما تولید و صادرات نفت، وابسته به مذاکرات برجامی نماند. درواقع، وزارت نفت تلاش کرد تا با تقویت همکاری‌ها با مشتریان سنتی و در کنار آن بازارسازی برای نفت خام ایران، صادرات را افزایش دهد.
در این میان، چین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشتریان سنتی نفت ایران مورد توجه ویژه قرار گرفت.
با مذاکرات انجام شده بین دو کشور، صادرات نفت ایران به چین افزایش یافت و در اولین سال استقرار دولت سیزدهم، ایران روزانه بیش از ۷۵۰ هزار بشکه نفت به چین صادر کرد.
سال گذشته میلادی نیز این روند ادامه داشت و صادرات نفت به یک میلیون بشکه در روز رسید. بنابراین صادرات نفت ایران به چین در دولت سیزدهم حتی بیش از زمان اجرای برجام بوده که نشان‌دهنده موفقیت دیپلماسی انرژی در این عرصه است. از قرار معلوم، آمار ثبت‌شده درآمدهای ناشی از صادرات نفت خام، میعانات گازی، گاز طبیعی و محصولات پتروشیمی ۴۰ درصد افزایش داشته است. ناگفته نماند که حجم صادرات گاز طبیعی کشور نیز افزایش ۲۲ درصدی داشته است.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که سال گذشته ۱۹۰ میلیون بشکه نفت بیشتر از سال ۱۳۹۹ و ۸۳ میلیون بشکه بیشتر از سال ۱۴۰۰ صادر شد.
پیش‌بینی شده که امسال نیز رکوردی تازه در صادرات نفت ثبت شود.
مؤسسه کپلر در گزارش خود اعلام کرده که در ۷ ماه سال‌جاری میلادی میانگین صادرات نفت ایران به چین ۹۱۷ هزار بشکه در روز بوده که بالاترین رقم در نمودار کپلر از سال ۲۰۱۳ تاکنون است.
معامله‌گران گفته‌اند که دو گرید اصلی ایران در حال حاضر با تخفیف بیش از ۱۰ دلار در هر بشکه نسبت به برنت معامله می‌شوند که ارزان‌تر از انواع روسی هستند. سال گذشته بود که برخی رسانه‌های داخلی خبرهای متعددی از تخفیف روسیه به چین برای ربودن سهم ایران از بازار نفت این کشور منتشر کردند. نفت ایران معمولاً به عنوان نفت مالزی در آمارهای دولت چین طبقه‌بندی می‌شود و اگر با نفت خام سنگین‌تر ونزوئلا مخلوط شود، به عنوان ترکیب رقیق‌تر شده قیر گزارش می‌شود. در عین حال، شرکت ورتکسا، یک شرکت دیگر که جریان نفت به چین را رصد می‌کند، گزارش داده که این کشور حدود یک میلیون بشکه نفت ایران را در ماه جاری دریافت کرده است که این رقم در ماه دسامبر 1.3 میلیون بشکه در روز بود. برآوردهای متفاوت شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها به دلیل روش‌های متفاوت در تحلیل جریان‌های نفتی است. صنعت نفت بر آمارهای شرکت‌های کپلر و ورتکسا برای خرید نفت ایران اتکا می‌کند، زیرا دولت چین معمولاً آمارهای خرید نفت از ایران را در آمارهای گمرک خود وارد نمی‌کند.
اما اوضاع تولید نفت ایران درا ین مدت چگونه بود؟
تولید روزانه نفت خام ایران در جولای 2023 نسبت به ماه قبل از آن 68 هزار بشکه افزایش یافته و به 2 میلیون و 828 هزار بشکه در روز رسیده است.
ایران در ماه ژوئن 2 میلیون و 760 هزار بشکه در روز نفت تولید کرده است.
عربستان با تولید 9 میلیون و 21 هزار بشکه نفت در روز، بزرگترین تولیدکننده اوپک در ماه جولای بوده و عراق با 4 میلیون و 203 هزار بشکه نفت در روز در رتبه دوم قرار گرفته‌اند.
تولید نفت ایران در دولت سیزدهم یک میلیون بشکه افزایش یافت
زمانی که دولت سیزدهم شروع به کار کرد، تولید نفت ایران روزانه حدود ۲.۲ میلیون بشکه در روز بود.
گفته می‌شود که 67 پروژه نفت و گاز جدید به ارزش 15 میلیارد دلار تا پایان سال‌جاری شمسی در کشور راه‌اندازی می‌شود. ایران در سال گذشته 12 میلیارد دلار از پروژه‌های ناتمام در میادین نفت و گاز را تکمیل کرد. ایران در حال حاضر 3.18 میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کند و قصد دارد این رقم را تا پایان ماه جاری به 3.3 میلیون بشکه در روز برساند. طبق گفته رئیس شرکت ملی نفت ایران، تولید نفت این کشور تا پایان تابستان به 3.5 میلیون بشکه در روز می‌رسد. درآمد ایران از صادرات نفت در سال گذشته برابر با 42.6 میلیارد دلار بود، یعنی بالاتر از درآمد صادرات نفت ایران در 2016؛ اولین سال قرارداد برجام. بسته شدن قرارداد اتمی برجام در آن سال باعث برداشته شدن تحریم‌های ایران در ازای توقف برنامه هسته‌ای این کشور شد. اما دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا با خروج از برجام تحریم‌های ایران مخصوصاً تحریم‌های صنعت نفت این کشور را بازگرداند. چین با وجود تهدیدهای واشنگتن، نفت بیشتری از ایران خریداری می‌کند و ایران هم به‌دنبال بازارهای خارجی جدید برای نفت خام خود است. افزایش رقم صادرات به همراه افزایش قیمت نفت منجر شده که ایران در سال 2022 معادل 25.4 میلیارد دلار ارزآوری نفتی از فروش نفت به چین داشته باشد که نسبت به قبل از امضای سند همکاری 25 ساله در سال 2020 که درآمد ایران معادل 3.7 میلیارد دلار بود، جهش چشمگیری یافته است. به اعتقاد کارشناسان، افزایش بیش از 10 برابری درآمد نفتی ماهانه فروش نفت ایران به چین این فرصت را فراهم کرده که ایران از فشار تحریمی امریکا خارج شود و قدرت خود را افزایش دهد. بلومبرگ نوشت ایران امسال صادرات نفت خود را افزایش داده زیرا از نظر ژئوپلیتیکی قوی‌تر شده است و بیشتر محموله‌ها به چین می‌روند.