توسعه آبخیزداری در 20 میلیون هکتار از اراضی کشور
مریم کیانی راد
روزنامه نگار
معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری از تدوین طرح برای 50 میلیون هکتار از مراتع درجه سه کشور خبر داد.
حسن وحید بیان کرد: این طرح به دولت اعلام شده است و خوشبختانه به‌عنوان اولویت وزارت جهاد کشاورزی در کنار آبخیزداری بحث احیای مراتع نیز در نظر گرفته شده است. وی با تأکید بر اهمیت نحوه بهره‌برداری از سرزمین و بارگذاری‌ها در عرصه‌های طبیعی گفت: اگر برنامه‌ریزی درست و دقیق باشد، با کاهش چالش‌ها به سمت تاب‌آوری حوضه‌های آبخیز حرکت خواهیم کرد. وحید با اشاره به اهمیت مشارکت مردم در مدیریت عرصه‌های طبیعی، اضافه کرد: اگر بتوانیم بهره‌برداران خود را در منافع حوضه آبخیز و اراضی شریک کنیم، به مدیریت بهینه عرصه طبیعی خواهیم رسید. وی ادامه داد: قلمرو فرسایش آبی در 125 میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز است که این عرصه‌ها در 6 کلان حوضه واقع شده است. ما تاکنون درسطح 32 تا 33 میلیون هکتار عملیات آبخیزداری انجام داده‌ایم و بیش از 90 میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز نیازمند اجرای عملیات هستند. معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان گفت: حوضه‌های آبخیز سکونت‌گاه‌های ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وسعت حوضه‌های آبخیز مشرف به شهرها و مناطق سکونتگاهی حدود 40 میلیون هکتار است. وی افزود: بر‌اساس شاخص‌هایی که پژوهشکده آبخیزداری اعلام کرده است، 28 میلیون هکتار حوضه آبخیز بحرانی داریم. معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان با اشاره به وجود 25 میلیون هکتار حوضه آبخیز مرزی، گفت: متأسفانه کمتر به این حوزه توجه شده است. وی ادامه داد: بر‌اساس آخرین اطلاعات و آماری که پژوهشکده علوم خاک و آبخیزداری اعلام کرده است، متوسط فرسایش خاک در ایران 15.4 تن در هکتار است. در برخی مناطق فرسایش خیلی بیشتر است، مثلاً ممکن است در حاشیه خلیج فارس فرسایش تا 70 و 80 تن در هکتار هم برسد ولی در برخی مناطق کمتر و به 6 تا هفت تن می‌رسد. وحید بیان کرد: میزان رسوب ورودی به سدها بر‌اساس آخرین اطلاعات، 350 میلیون متر مکعب است. یعنی سالانه به اندازه یک سد بزرگ به دلیل ورود رسوب از دسترس خارج می‌شود. بیش از هفت هزار رخداد سیل در ایران معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان تعداد رخداد‌های سیل در ایران از سال 1330 تاکنون را هفت هزار و 352 مورد اعلام کرد. وی افزود: نقشه پراکنش سیلاب‌ها نشان می‌دهد تقریباً در تمام مناطق کشور احتمال سیل‌خیزی وجود دارد. حتی در مناطق مرکزی که بارش کمتر است، رخداد سیل اتفاق می‌افتد. از همه مهم‌تر اینکه با پدیده زمین لغزش و فرونشست زمین نیز مواجهیم. وحید گفت: آخرین آمار نشان می‌دهد که از زمان ثبت وقایع تاکنون 120 هزار زمین لغزش در کشور اتفاق افتاده است. وی اضافه کرد: این زمین لغزش‌ها در محدوده‌ای به مساحت 196 هزار هکتار رخ داده است. خیلی از زمین لغزش‌ها در حوزه روستاها و شهرها است. معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان گفت: متوسط فرسایش خاک را با انجام اقدامات می‌توانیم به حدود 9 تن کاهش دهیم. وی از تحقق 70 درصد اهداف تدوین شده درباره آبخیزداری در برنامه ششم توسعه خبرداد و افزود: تعهد برنامه ششم اجرای عملیات آبخیزداری در 10 میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی بود که 70 درصد آن محقق شد. در برنامه هفتم نیز باید عملیات آبخیزداری در 20 میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی اجرایی شود. وحید بیان کرد: کل اعتباری که از 1401 برای پروژه‌های آبخیزداری به ما داده‌اند تاکنون حدود بیش از 1200 میلیارد است. دو همت نیز اعتبارات تهاتر نفت است. کل اعتبارات این حوزه در سال گذشته حدود سه هزار و 400 تا 500 میلیارد تومان بود اما برای سال 1402 تاکنون 1300 میلیارد تومان اعتبار به ما ابلاغ شده است. یعنی اعتبارات ما به حدود نصف کاهش یافته است. وی ادامه داد: اگر بخواهیم 20 میلیون هکتار عملیات آبخیزداری مد نظر در برنامه هفتم را پنج ساله اجرایی کنیم، با قیمت امروز 6 تا هفت همت تومان اعتبار نیاز داریم.