کاهش 1.6 درصدی نرخ بیکاری در مناطق روستایی
سبزپوش شدن اشتغالزایی کشاورزی در دولت سیزدهم
250 هزار شغل جدید طی 6 ماه اخیر در روستاها ایجاد شده است
دولت سیزدهم ایجاد اشتغال را یکی از مهم‌ترین رویکردهای خود تبیین کرد و بر اساس آن سیاست‌ها و برنامه‌های مختلفی را در دستور کار قرار دارد و وزارتخانه‌های متولی را موظف به رسیدگی در وضعیت اشتغال روستا، دلایل مهاجرت به شهر، احیای کارگاه‌های کوچک روستایی، رفع موانع تولید، ارائه تسهیلات و تقویت تعاونی‌ها کرد.
پرداخت تسهیلات 50 هزار میلیارد تومانی از بهمن ماه سال گذشته تاکنون منجر به ایجاد اشتغال 250 هزار نفری در روستاها شده که این آمار نه تنها افزایش اشتغال را به همراه داشته بلکه بالطبع منجر به کاهش نرخ بیکاری 1.6 درصدی نیز شده است. به عبارتی نرخ بیکاری روستانشینان از نیمه دوم بهمن ماه سال گذشته تا مردادماه امسال، از 7.2 درصد به 5.6 درصد کاهش پیدا کرده است.
این موضوع به معنای این است که کشاورزی و خدمات جانبی در روستاها با نگرش متفاوت دولت سیزدهم به جای تداوم روند پس‌رفتی، روی ریل رونق قرار بگیرد که نشانه این موضوع افزایش خرید تضمینی گندم از کشاورزان به میزان 10 میلیون و 300 هزار تن در سال جاری است.
معاون توسعه روستایی و مناطق محروم رئیس جمهور ضمن تأیید این آمار اشتغال، در این باره گفته است که سال گذشته سقف وام‌های روستایی 300 میلیون تومان بود که امسال به 500 میلیون تومان افزایش یافته و هر یک از وام‌گیرندگان به ازای هر اشتغال جدیدی که ایجاد می‌کنند، می‌توانند تا سقف 500 میلیون وام بگیرند. اگر در یک کارگاه 20 نفر جدید مشغول به‌کار شوند می‌توانند به همان تعداد وام 500 میلیون تومانی دریافت کنند.
طبق گفته امیرحسین مدنی، بر اساس پژوهش انجام‌شده از سال 96 تا 1400 تعداد 350 هزار مورد مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها داشته‌ایم.
اشتغال روستاییان از سوی 15 مجموعه مختلف دنبال می‌شود که یکی از این نهادها وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. معاونت تعاون این وزارتخانه به‌دنبال رسیدگی به وضعیت تعاونی‌ها بخصوص در روستاهاست. همچنین یکهزار و 100 تعاونی در سطح روستاهای محروم کشور با هدف محرومیت‌زدایی و افزایش عدالت اجتماعی با همکاری مرکز بررسی‌های استراتژیک و دستیار مردمی‌سازی رئیس‌جمهور تشکیل شد.
همکاری وزارت تعاون با قرارگاه مهر امام رضا برای تشکیل تعاونی‌های جدید در مناطق محروم با تشکیل تعداد 62 تعاونی، فعال‌سازی تعداد 10 طرح تعاونی، اجرای تعداد هفت طرح تعاونی، تشکیل تعداد 139 تعاونی و اجرای تعداد 25 طرح تعاونی در مناطق محروم با همکاری بنیاد علوی و تشکیل و راه‌اندازی 39 تعاونی فراگیر ملی با عضویت هزار و 385 نفر و فرصت شغلی هزار و 995 نفر به‌منظور فقرزدایی از سه دهک پایین درآمدی از مهم‌ترین برنامه‌های اشتغالزایی در روستاها بوده است.
مشارکت اقتصادی روستاییان در بخش تعاون منجر به برطرف و گام مؤثری در جهت ایجاد اشتغال پایدار و حذف دلالی و واسطه‌گری می‌شود،زیرا این بخش، از ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار است که با تجمیع سرمایه‌های خرد مردمی می‌تواند در هر طرح تعاونی حداقل زمینه اشتغال 25 نفر را فراهم کند.
ایجاد اشتغال در بخش تعاون به خاطر کار گروهی و مشترک به ارزان شدن هزینه‌ها منجر می‌شود و اعضا می‌توانند با سرمایه‌ای هر چند اندک اما زمینه اشتغال بسیاری از افراد بویژه جوانان را ایجاد کنند.
یکی از دلایل مهاجرت روستاییان بخصوص قشر جوان به شهرها، گلایه از نبود شغل و زیرساخت‌های لازم بود که اکنون این موضوع با همکاری نهادهای مختلف مورد پیگیری قرار گرفته است و جوانان با دریافت تسهیلات می‌توانند کسب و کاری را در روستا راه‌اندازی کنند.
اشتغالزایی در روستاها نسبت به شهرها با هزینه‌های کمتری نسبت به اجاره کارگاه تولیدی و صنعتی، تجهیزات و نیروی کار ماهر صورت می‌گیرد و این یک برگ برنده برای روستانشینان است تا با استفاده از ظرفیت‌های روستا در منابع طبیعی و کشاورزی و ایجاد صنایع دستی یا مکان‌های بومگردی، زمینه اشتغال پایدار را فراهم کنند.
هیأت وزیران در سال 1396 به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور و با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور و به استناد ماده (7) قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی، آیین نامه اجرایی قانون را تصویب کردند.
برای ماندگاری روستاییان در روستاها مجوز، برداشت 1.5 میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی نزد مؤسسات عامل (بانک‌های کشاورزی، پست بانک، توسعه تعاون، صندوق کارآفرینی امید و صندوق حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی) برای ایجاد اشتغال و حفظ مشاغل روستایی صادر شده و این تسهیلات در حال پرداخت به روستاییان است.
تسهیلات برای روستاها با اولویت مناطق مرزی و مناطق عشایری و محروم و سرمایه در گردش برای نواحی صنعتی روستایی و شهرهای زیر 10 هزار نفر جمعیت است. دامنه شمول این آیین‌نامه شامل فعالیت‌های اقتصادی بخش غیردولتی با اولویت رسته‌های اقتصادی پراشتغال در مناطق هدف اجرای طرح، اعم از ایجادی، تکمیلی و توسعه از جمله کشاورزی شامل زراعت، دام و طیور، باغداری، شیلات، گلخانه، گیاهان دارویی، خدمات تجاری، خدمات فنی و مهندسی بخش کشاورزی، خدمات ماشینی کردن (مکانیزاسیون) کشاورزی، صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و منابع طبیعی شامل جنگلکاری، پرورش نهال و غیره است.
در همین راستا صندوق کارآفرینی امید برای ایجاد اشتغال و کسب و کارهای خرد تسهیلاتی را پرداخت کرده است. طبق گزارش این صندوق، بیش از ۴۰ هزار و ۸۰۰ کارگاه یا کسب و کار خرد، کوچک و متوسط سال گذشته تسهیلات دریافت کرده‌اند که این امر منجر به اشتغالزایی بیش از 106 هزار نفری شده است.
امسال نیز از سوی این صندوق پیش‌بینی شده است تا بیش از ۷۰ هزار طرح با منابعی بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان را مورد حمایت قرار دهند که در این زمینه بسیاری از تفاهمنامه‌ها هم منعقد شده است.
همچنین روستاییان از منابع تبصره 18 بودجه نیز سهم دارند. بر این اساس، وزارت صمت و جهاد کشاورزی با تسهیل‌گری و راهبری شغل می‌توانند سهمی از این منابع را در اختیار اشتغالزایی روستاییان قرار دهند.
امروز سیاستگذاری‌ها در طرح اشتغال روستایی در قالب زنجیره‌های خویش‌فرمایی، خود اشتغالی و تعاونی دنبال می‌شود تا مناطق هدف روستاها و زنجیره‌های تولید را پوشش دهد و رسته‌هایی همچون صنایع دستی، صنایع غذایی و تبدیلی، کشاورزی و پوشاک با استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها و فراگیری در اشتغال و تولید بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
دولت در کنار بستر‌سازی برای ایجاد اشتغال در روستاها، نهضت احیای واحدهای راکد با هدف همفکری، همکاری، هم‌افزایی و بومی‌سازی مشاغل در روستاها، نوآوری واحدهای اقتصادی، استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، شبکه‌سازی و بازارسازی برای محصولات روستاییان، ایجاد بازارچه‌های فصلی و حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی می‌تواند در ایجاد اشتغال روستاییان تلاش کند تا با افزایش اشتغال، نرخ بیکاری را همچنان پایین نگه دارد و در مقابل انگیزه را در جوانان روستایی بالا ببرد.