مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» خبر داد
آغاز ساخت مسکن اقتصادی
دولت در قانون اساسی، مسئولیت تأمین مسکن مردم را برعهده دارد. البته این مسئولیت در برنامه‌های بالادستی به صورت سیاستگذاری بخش مسکن و همچنین تولید مسکن برای دهک‌های پایین مشخص شده است. حدود 90 درصد مسکن در کشور توسط بخش خصوصی ساخته می‌شود و دولت به‌عنوان تسهیل‌گر، از ساخت مسکن برای اقشار کم‌درآمد حمایت می‌کند. در حال حاضر مهم‌ترین برنامه دولتی بخش مسکن نهضت ملی مسکن است که اجرا می‌شود. در این برنامه برای متقاضیانی که تاکنون از تسهیلات دولتی مانند وام بانکی، زمین یا سایر حمایت‌های دولت برای خانه‌دارشدن استفاده نکرده‌اند، مسکن ساخته می‌شود. در این برنامه زمین از سوی دولت تأمین و وام ساخت نیز پرداخت می‌شود اما ساختوساز برعهده پیمانکاران، انبوه‌سازان یا خود مردم است و دولت در ساخت ورود نمی‌کند. در کنار این برنامه حمایتی، بخش خصوصی نیز در ساخت مسکن فعالیت دارد. تولید مسکن در دهه گذشته افت محسوسی داشته که هم در مسکن حمایتی و هم در ساختوساز بخش خصوصی مشهود است که از آن به‌عنوان علت اصلی افزایش قیمت مسکن عنوان می‌شود. در خصوص برنامه‌های بخش خصوصی برای ساخت مسکن در کنار برنامه نهضت ملی مسکن، خشایار باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» از ساخت مسکن اقتصادی خبر داد که گروه هدف آن خانه‌اولی‌ها و زوج‌های جوان است. باقرپور در این گفت‌و‌گو جزئیات این برنامه را تشریح کرد.
هدف‌گذاری ۵۰ درصد ساخت مسکن توسط تعاونی‌ها در قوانین بالادستی بخش مسکن آمده؛ آیا این قانون محقق شده است؟
خیر، این امر به دلایل مختلف محقق نشده است. طبق سند توسعه تعاون مصوب سال ۱۳۹۲ قرار بود ۵٠ درصد ساخت مسکن توسط تعاونی‌ها انجام شود و باید به اسناد بالادستی توجه می‌شد، این در حالی است که بخشی از مسکن از طرح مسکن مهر همچنان باقی‌مانده است. بعد از برنامه مسکن مهر، نقش تعاونی‌ها در تولید و ساخت مسکن کمرنگ شد. یکی از موانع، قوانین دست و پا‌گیر در زمینه‌های مختلف است. تأمین زمین و منابع مالی نیز نقش مهمی در کاهش فعالیت تعاونی‌ها در ساخت مسکن دارد که شامل تأمین زمین، صدور پروانه، تسهیلات بانکی و قوانین می‌شود. اگر تسهیل‌گری صورت بگیرد، تعاونی‌ها می‌توانند در تولید مسکن نقش بیشتری داشته باشند. بخش مالی تعاونی‌ها مشکل اصلی است. ساختوساز در بخش تعاون با مشارکت، تأمین مالی و سرمایه‌گذاری مناسب سرعت می‌گیرد. بسیاری از طرح‌های تعاونی، نیمه رها شده است که اگر تسهیل‌گری و رفع موانع صورت بگیرد، راه اشتغال هموار شده و تولید بالا می‌رود.
در نهضت ملی مسکن تعاونی‌ها فعالیت دارند؟
در طرح نهضت ملی مسکن باید از 4 میلیون مسکن، نیمی از آن برای بخش تعاون تعریف می‌شد، اما در تفاهمنامه وزارت راه‌و‌شهرسازی و وزارت تعاون حدود 400 هزار واحد مسکونی دیده شده است. بخش تعاون این ظرفیت را دارد تا در قالب مشارکت مردمی نهضت ملی مسکن را اجرایی کند. برای اجرایی شدن نهضت ملی مسکن همه بخش‌ها باید فعال شوند، این در حالی است که بانک‌ها زیر ۳۰ درصد تسهیلات پرداخت کرده‌اند.
تلاش ما این است که نگاه تعاونی‌ها به بخش مسکن برای کسب سود نباشد و عرضه و تولید مسکن در این بخش بر اساس قیمت تمام شده باشد. با این نگاه فعالیت تعاونی‌ها منجر به مهار تورم در بخش مسکن و عرضه مسکن ارزان‌قیمت می‌شود.
در کشور ما با وجود اینکه در اصل ۴۴ قانون اساسی، سند بالادستی و سند توسعه تعاون به موضوع تعاون تأکید شده اما از ظرفیت‌ها استفاده نشده است. در سند توسعه تعاون هدف‌گذاری سهم بخش تعاون در ۲۵ درصد اقتصاد کل کشور پیش‌بینی شده بود. این سند ۱۰ سال است تصویب شده، اما هنوز محقق نشده و سهم تعاون در اقتصاد حدود پنج درصد است. در بخش تعاون نیازمند سرعت و تسهیل‌گری نهادهای مربوطه هستیم تا به اهداف سند توسعه تعاون دست یابیم. اخیراً برنامه‌ای را در برنامه ساخت داریم تا واحدهایی با متراژ پایین و قیمت مناسب برای متقاضیان بخصوص جوانان بسازیم.
متراژ این واحدها با قوانین بالادستی در حوزه ساخت مغایرتی ندارد؟
خیر. تمام برنامه‌های تولید مسکن از قوانین تبعیت می‌کنند و نمی‌توانیم خارج از چهارچوب قانونی مسکن تولید کنیم. متراژ واحدها متناسب با نیاز زوج‌های جوان و سال‌های اول تولد فرزند است. در نظر داریم واحدها را با فناوری‌های نوین بسازیم و با لوازم مورد نیاز به زوج‌ها تحویل دهیم. به اصطلاح این واحدها «مبله» است و با توجه به متراژ واحدها، وسایل و لوازم خانگی در آن تعبیه می‌شود. این واحدها به صورت انبوه‌سازی است.
تأمین زمین برای اجرای این طرح بخصوص در شهرهای بزرگ مشکلی ندارد؟
تأمین زمین توسط بخش خصوصی است و این بخش از ساخت مسکن اقتصادی استقبال کرده است. نخستین واحدهای مسکن اقتصادی در منطقه 19 شهر تهران در حال ساخت است و در مرحله اول اجرای طرح 40 هزار واحد در استان‌های تهران و البرز ساخته می‌شود.
قیمت تمام شده واحدها چقدر خواهد بود؟
با محاسبات انجام گرفته قیمت تمام شده واحدها هنگام تحویل و با تجهیز آنها به لوازم مورد نیاز زندگی حدود یک میلیارد تومان است. پیش‌بینی می‌کنیم اگر زوج‌ها مثلاً وام ازدواج با هزینه‌ای که قرار است برای خرید جهیزیه داشته باشند را تجمیع کنند، بخش زیادی از هزینه خرید تأمین می‌شود. از سوی دیگر به‌عنوان مجری طرح، در قرارداد با برخی از بانک‌ها پرداخت تسهیلات خرید به متقاضیان را تا سقف 150 میلیون تومان در نظر گرفته‌ایم.
با توجه به اینکه بانک‌ها در پرداخت تسهیلات به بخش مسکن مانند نهضت ملی خودداری می‌کنند، منابع این تسهیلات از سوی بانک‌ها تأمین می‌شود؟
وام از طریق وجوه اداره شده تأمین می‌شود و بانک‌ها در پرداخت آن مانعی ندارند. در نظر داریم این تسهیلات برای متقاضیان به صورت قرض‌الحسنه و با سود حدود 4 درصد پرداخت شود. پیش‌بینی ما این است که متقاضیان از این واحدها استقبال کنند. در این طرح، واحدها با تکنولوژی‌های نوین ساخته می‌شوند. واحدها با رویکرد اقتصادی‌سازی، نه به معنای ارزان‌سازی و به قیمت از بین بردن کیفیت، بلکه به منزله حفظ کیفیت همراه با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین ساخت احداث می‌شوند و سعی کردیم قیمت تمام شده را به حداقل برسانیم. در این طرح مدل طراحی و چیدمان مشاعات به گونه‌ای است که حداکثر بهره‌وری را داشته باشد و فضاهای ورزشی، سالن‌های پذیرایی تاینی و رستورانی و خدمات تجاری، خشکشویی و سوپرمارکت که جزو ملزومات محلات مسکونی هستند در این شهرک‌ها دیده شده و تمام واحدها دارای نور کافی، ذخیره‌سازی انرژی، جلوگیری از اتلاف و هدررفت انرژی و حفظ سبک زندگی کامل و مدرن در یک فضای اقتصادی بهینه است.
در این واحدها تکنولوژی ساخت را ارتقا بخشیده‌ایم و امیدواریم هر چه زودتر اجرای آزمایشی طرح در دو استان البرز و تهران آغاز شود و به سایر استان‌ها تعمیم یابد. واحدها سوئیت نیستند و در آنها فضای نشیمن، اتاق‌خواب، پکیج کامل سرویس بهداشتی به طور جداگانه در قالب کوچک متراژ طراحی شده است.
واحدها به صورت اجاره به شرط تملیک واگذار می‌شود؟
خیر. این واحدها اجاره به شرط تملیک نیست و افراد مالکیت صددرصدی دارند. این طرح مخالفان و موافقانی داشت و خیلی‌ها اشکال می‌گرفتند که اگر واحد کوچک‌متراژ برنامه‌ریزی شود انگیزه فرزندآوری از بین می‌رود، در صورتی که معتقدیم رکن مقدم بر فرزندآوری، ایجاد تسهیل در ازدواج است. در ساخت مسکن صرفاً نباید به دنبال ارزان‌سازی به هر قیمت باشیم، بلکه حداکثر کیفیت در شأن شهروند ایرانی را با حداقل قیمت در نظر بگیریم.
بر اساس این طرح به دنبال طرح‌های اقتصادی با واحدهای متراژ کوچک و با قیمت کمتر از یک میلیارد تومان با تجهیزات کامل و مبله هستیم تا در اختیار جوانان قرار دهیم و آنها را صاحب خانه کنیم.
به ساخت مسکن با قیمت تمام شده و کاهش تورم در ساخت مسکن اشاره کردید. برنامه‌ای برای ساخت این نوع مسکن دارید؟
اخیراً طرحی با عنوان «مسکن اقتصادی» در اتحادیه تعاونی‌های عمرانی به تصویب رسیده که هدف از اجرای آن ساخت مسکن با قیمت تمام شده متناسب با توان مالی زوج‌های جوان و خانه‌اولی‌ها است. در این طرح ساخت مسکن با متراژ پایین مورد نظر است. این طرح بیشتر مربوط به تأمین مسکن جوانان و و زوج‌های جوان می‌باشد زیرا یکی از اصلی‌ترین معضلات پیش‌روی جوانان برای ازدواج بحث تأمین مسکن است. قیمت مسکن متأثر از شرایط کلان اقتصاد کشور بالا رفته و قدرت خرید کاهش یافته است، از طرفی هزینه‌های اجاره‌بها هم به شکل سرسام‌آوری افزایش داشته و همه دست به دست همه داده‌اند تا جوانان برای ازدواج خود و تأمین سرپناه دچار مشکل شوند.