10 خطرپذیری اصلی در فضای صنعت احداث
نخستین همایش بین‌المللی مدیریت ساخت ایران با رویکرد انتقال دانش مدیریت در حوزه ساخت طی روزهای نهم و دهم شهریورماه در دانشگاه شهیدبهشتی تهران برگزار شد. در روز اول این سمپوزیوم ایرج گلابتونچی دبیر سندیکای شرکت‌های ساختمانی از 10 ریسک اصلی در فضای صنعت احداث سخن گفت.
وی عنوان کرد: برای بررسی چالش‌های محیط کسب و کار ارائه تعریفی از محیط کسب و کار که مقبولیت عمومی داشته باشد ضروری است. در ماده 1 قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار- که قانون بسیار خوبی است اما مورد توجه کافی قرار نگرفته- عنوان شده که محیط کسب و کار عبارت است از مجموعه عوامل مؤثر در عملکرد یا اداره بنگاه تولیدی که خارج از کنترل مدیران آن باشد. با توجه به این تعریف مواردی مانند تأمین مالی برای پروژه، اخذ مجوز، تأثیر قوانین پیرامونی و... عواملی هستند که محیط کسب و کار را شکل می‌دهند.
وی افزود: برای بررسی چالش‌های صنعت ساخت لازم است به ظرفیت‌های این صنعت در بخش خصوصی توجه شود. آمار مستند سازمان برنامه از وجود 55 هزار شرکت پیمانکاری و 3600 شرکت مهندس مشاور ثبت شده خبر دارد. به عبارتی ما در محیط کسب و کاری قرار گرفته‌ایم که حدود 60 هزار شرکت مهندسی در فضای آن کار می‌کنند و به طور پیوسته با چالش‌های موجود از جمله رقابت با شرکت‌های دولتی و نهادهای غیردولتی روبه‌رو می‌شوند تا در میدان ساخت و ساز باقی بمانند.
دبیر سندیکا گفت: اگر قرار باشد به همه شرکت‌های مهندسی ایران کار ارجاع شود حدود 5 هزار و 300 همت(معادل 200 میلیارد دلار) پول لازم است که هیچ دولتی توان تخصیص آن را ندارد، به عبارتی فضای کسب و کاری ایجاد شده که توان پاسخگویی به آن در داخل کشور وجود ندارد. روند افزایش شرکت‌های پیمانکاری از سال 1397 تا سال 1401 نشان می‌دهد، این تعداد از 40 هزار شرکت به 54 هزار شرکت رسیده یعنی در عرض 5 سال حدود 14 هزار شرکت پیمانکاری تشکیل شده‌اند. این آمار نشان می‌دهد ما مهندس تولید می‌کنیم تا وارد فضای کسب و کار شوند بدون اینکه الگو و برنامه‌ای برای حضور آنها در بازار داشته باشیم. اولین قدم برای مدیریت چنین چالشی پاسخ دادن به این سؤال است که برای اشتغال این مهندسان جوان باید چه اقداماتی انجام دهیم. اگر به این سؤال پاسخ ندهیم فرایند تشکیل شرکت‌ها توسط فارع‌التحصیلان مهندسی ادامه می‌یابد بدون اینکه در فضای کسب و کار جایگاه مناسبی بیابند و در نهایت ناچار به مهاجرت می‌شوند.
گلابتونچی در زمینه چالش‌هایی که در قراردادهای ساخت و ساز ایجاد می‌شود، عنوان کرد: قراردادهای پیمانکاری حوزه ساخت و ساز، قراردادهایی هستند که سطح تعهد بالای مالی و کاری دارند و آمیخته‌ای از مسائل فنی، مالی، حقوقی، اقتصادی و مدیریتی هستند. هر کدام از این موارد اگر با دانش لازم تفسیر و اجرا نشوند چالش و خسارت ایجاد می‌کنند؛ از جمله تنظیم این منابع مالی اگر به موقع، درست و طبق برنامه نباشد ریسک به وجود می‌آورد. کسانی که در حوزه مدیریت ساخت کار می‌کنند باید به مواردی مانند مسائل اقتصادی، حقوقی، فنی و... آشنا باشند یعنی ما مهندسینی هستیم که باید چندوجهی فکر کنیم، چرا که با تفکر تک وجهی در این حرفه چالش‌ها آغاز می‌شود.
وی گفت: قراردادهای پیمانکاری ارکان مشخص، موضوع معین، و چهارچوبی کلی و توافق شده برای اجرای پروژه دارند. هر وقت توافقی شکل اولیه خود را از دست داد یا تفسیری غیر از آن چیزی که مدنظر بوده بر آن اضافه شد، ریسک ظاهر می‌شود که برای برطرف کردن آن تنها راه چاره بازگشت به مفاد پیمان است. جزیره‌ای کار کردن ارکان پیمان یعنی کارفرما، مشاور، پیمانکار و بهره‌بردار نیز به ایجاد ریسک منتهی می‌شود.