«ایران اقتصادی» با توجه به اعلام نارضایتی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از عملکرد بانک مرکزی، بررسی کرد
کارنامه موفق بانک مرکزی
کاهش نرخ رشد نقدینگی، کاهش نرخ تورم، جهش رشد اقتصادی و بازگشت آرامش به بازارها در کارنامه بانک مرکزی
روز گذشته نامه‌ای از سوی محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس خطاب به رئیس‌جمهور منتشر شد که وی در آن، رئیس کل بانک مرکزی را به دلیل غیبت در یکی از جلسات کمیسیون اقتصادی مورد هجمه شدید قرار داد.
طبق آنچه پورابراهیمی در نامه خود آورده، وی اخیراً به‌منظور تقویت صادرات محصولات کشاورزی بویژه پسته، جلسه‌ای در کمیسیون اقتصادی ترتیب داده بود که در آن از وزیر اقتصاد، وزیر جهاد کشاورزی و رئیس کل بانک مرکزی هم دعوت کرده بود. با این حال رئیس کل بانک مرکزی در این جلسه شرکت نکرده و هیچ نماینده‌ای هم از طرف وی به جلسه مذکور نیامده است. پس از برگزاری این جلسه، خبری در فضای رسانه‌ای منتشر شد با این مضمون که اختصاص ارز ناشی از صادرات محصولات کشاورزی به واردات خودرو مورد توافق قرار گرفته است. بلافاصله پس از انتشار این خبر، بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای، خبر مذکور را تکذیب کرد. غیبت فرزین در جلسه و تکذیب خبر مذکور، با عصبانیت رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس همراه شد، به‌طوری که در نامه به رئیس جمهور ضمن زیر سؤال بردن عملکرد فرزین در بانک مرکزی، خواستار برخورد رئیس جمهور با وی شد.
پیگیری دغدغه‌های انتخاباتی
اولین نکته درباره نامه پورابراهیمی، پیگیری آشکار و بدون پرده‌پوشی دغدغه‌های انتخاباتی توسط وی به بهانه ارزآوری و... است. پیگیری موضوع «حمایت از صادرات پسته» توسط نماینده کرمان، نشان می‌دهد دغدغه وی برخلاف ادعاهایش، حمایت از صادرات کشاورزی و... نبوده بلکه مصونیت‌بخشی به برخی فعالان اقتصادی حوزه انتخابیه‌اش است. پورابراهیمی تلاش می‌کند به بهانه حمایت از صادرات محصولات کشاورزی (بخوانید پسته کرمان)، صادرکنندگان پسته کرمان را از رفع تعهد ارزی مصون دارد یا حداقل بانک مرکزی سختگیری کمتری با آنها برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به کشور داشته باشد.
محتوای نامه پورابراهیمی نشان می‌دهد برای وی، منافع جزئی حوزه انتخابیه اولویت بالاتری نسبت به منافع کلان کشور دارد تا جایی که یک کمیسیون مهم مجلس و جمعی از مهم‌ترین اعضای کابینه دولت را درگیر آن می‌کند.
طرح موضوع بی‌ربط در کمیسیون بی‌ربط
نکته دیگر درباره نامه پورابراهیمی، بی‌ربط بودن موضوع به وی و کمیسیون مربوطه است. اگر موضوع جلسه، حمایت از صادرات محصولات کشاورزی است، مسئول آن کمیسیون کشاورزی است؛ نه کمیسیون اقتصادی! اگر موضوع جلسه، سیاستگذاری ارزی است، نه تنها کمیسیون اقتصادی، بلکه هیچ شخص و نهاد دیگری حق دخالت در اختیارات بانک مرکزی در حوزه سیاستگذاری ارزی را ندارد.
انتقاد وی از بانک مرکزی در همراهی نکردن در موضوع رفع تعهد ارزی صادرکنندگان پسته در حالی است که خود او بارها از لزوم استقلال بانک مرکزی در سیاستگذاری و تنظیم‌گری مسائل پولی و ارزی سخن می‌گفت؛ اما اکنون تمام آن حرف‌ها را فراموش کرده است.
مسئول سیاستگذاری ارزی در هر کشوری، بانک مرکزی است و هیچ شخص و نهادی حق دخالت در سیاست‌های ارزی بانک مرکزی را ندارد. بر‌اساس رویه مرسوم در دنیا، بانک مرکزی حتی در اعلام سیاست‌های ارزی خود هم مختار است؛ چرا که چهارچوب و مبانی تعیین سیاست‌های ارزی جزو محرمانه‌ترین مسائل هر کشوری است. بانک مرکزی مبتنی بر میزان درآمدهای ارزی، میزان ارز در دسترس، وضعیت مصارف و واردات کالاهای اساسی، سیاست‌های توزیع ارز را تعیین می‌کند و طبیعی است که این موضوعات باید کاملاً محرمانه باشد.
با این حال تجربه سالیان اخیر هم نشان داده که متأسفانه در برخی جلسات کمیسیون‌های مجلس، محرمانگی موضوعات و آمارهای فنی و ارزی که از سوی مسئولان مربوطه ارائه شده، از سوی حاضرین رعایت نمی‌شود یا اینکه برداشت‌های نادرستی از مباحث تخصصی پولی و ارزی به بیرون درز می‌کند که عملیات‌های ارزی و پولی بانک مرکزی را نقش بر آب کرده است.
دست خالی در انتقاد
از بانک مرکزی
نکته جالب دیگر در نامه پورابراهیمی، تلاش وی برای زیر سؤال بردن عملکرد بانک مرکزی است. وی در بخش پایانی نامه خود، بانک مرکزی را متهم به سوءمدیریت و بی‌تدبیری کرده و برای این نهاد خط و نشان کشیده است. نماینده کرمان اما نگفته مصداق بارز سوءمدیریت بانک مرکزی در دوره جدید چیست و معیار وی برای زیر سؤال بردن عملکرد بانک مرکزی چه بوده است.
کاهش نرخ رشد نقدینگی از 42.8 درصد در مهر ماه 1400 به 26.9 درصد در مرداد امسال، کاهش 16 واحد درصدی تورم نقطه به نقطه در شش ماه نخست سال‌جاری، ثبت رشد اقتصادی 6.2 درصدی به روایت بانک مرکزی و 7.9 درصدی به روایت مرکز آمار در بهار امسال، رشد بالای صادرات کالا و خدمات در گزارش رشد اقتصادی دو مرجع آماری در بهار سال‌جاری، کاهش نرخ و ثبات در بازار ارز طی ماه‌های اخیر، بازگشت آرامش به بازارهای دیگر در پی کاهش نرخ ارز، انضباط‌بخشی به بازار ارز از طریق برخورد با متخلفان این بازار و چندین مورد دیگر، تنها بخشی از کارنامه موفق بانک مرکزی بویژه در ماه‌های اخیر است. با همه اوصاف، پورابراهیمی بانک مرکزی را متهم به سوءمدیریت و بی‌تدبیری کرده است.
اینکه یک نماینده بانک مرکزی را مورد هجمه قرار دهد، طنز تلخ این نامه است. لحن نماینده کرمان در نامه به رئیس جمهور و به کار بردن الفاظ تند درباره بانک مرکزی در حالی است که طبق روال مرسوم، نامه‌نگاری میان مقامات مسئول باید با رعایت سطح طرفین باشد. بر همین اساس این نماینده برای پیگیری دغدغه‌های انتخاباتی خود طبق روال مرسوم می‌بایست درخواست‌های خود را برای رئیس مجلس مطرح کرده و از طریق رئیس مجلس با رئیس جمهور مکاتبه کند.