«ایران اقتصادی » از درخواست‌های متقاضیان مشاغل گزارش می‌دهد
چشم‌انداز مثبت مجوزهای کسب و کار
اخیرا کارنامه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مجموعه‌ها در مورد صدور مجوز و تأخیری که در تأیید مجوزها دارند، منتشر شد. بر اساس آخرین ارزشیابی‌ها، وزارتخانه‌های نیرو، تعاون (مشاغل خانگی)، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت آموزش و پرورش در صدور مجوزها، شرایط خوبی داشتند و توانستند نظر متقاضیان را تا حدودی تأمین کنند. اما قوه قضائیه و شهرداری‌ها به دلیل آنکه به درگاه ملی مجوزها وصل نیستند، درخواست‌کنندگان مجوز را معطل گذاشتند و این امر با خواسته‌های رئیس‌جمهور در تضاد است.
تخلف برخی مدیران میانی
لذا مدیران میانی و آنهایی که اجراکننده قوانین هستند باید بر اساس خواسته‌ها و اهداف نظام حرکت کنند و با فوریت به درگاه ملی مجوزها وصل شوند تا متقاضیان پشت درهای بسته نمانند.
متقاضیان سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های صنفی در اخذ مجوز مشکل دارند؛ چرا که برخی دستگاه‌ها در عمل به قانون و تسهیل امور اعتنایی ندارند. این دستگاه‌ها به عنوان مثال متقاضی را حضوری فرامی‌خوانند، شرط و مدرک اضافه مطالبه می‌کنند، بدون دلیل درخواست‌ها را رد می‌کنند، در صدور مجوز تأخیر دارند یا اشکالات فنی درگاه را برطرف نمی‌کنند یا برخی از مدیران میانی دستگاه‌ها با گرفتن رشوه، می‌خواهند مجوز صادر کنند.
چالش دریافت وام
گزارش بازخورد ارائه شده از دریافت‌کنندگان مجوزهای مشاغل خانگی از طریق درگاه ملی مجوزها نشان می‌دهد، عمده مجوزهای کسب‌وکارهای خانگی برای اخذ وام است، یعنی مردم به دلیل دشواری دریافت وام، صرفاً با کسب یک جواز می‌خواهند وام بگیرند یا شاید می‌خواهند آن وام را خرج فعالیت‌های دیگری کنند. با توجه به رسالت «وزارت امور اقتصادی و دارایی» و «مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسبوکار» در راستای پایش و بهبود محیط کسبوکار کشورمان، این وزارتخانه اقدام به دریافت بازخورد از دریافت‌کنندگان مجوزهای مشاغل خانگی کرده است. لازم به توضیح است که دریافت بازخورد از طریق یک پرسشنامه آنلاین انجام شده است، بدین سبب لینک پرسشنامه از 17 تیرماه 1402 برای 230 هزار دریافت‌کننده مجوز مشاغل خانگی در درگاه ملی مجوزها پیامک شده است و تا 26 تیرماه جاری 619 هزار و 23 نفر نسبت به تکمیل پرسشنامه اقدام کردند. در ادامه خلاصه‌ای از بازخوردهای دریافت‌شده آمده است.
نخستین سؤال از درخواست‌کنندگان مجوز این بود که در چه مرحله‌ای از کارتان هستید؟ 67.9 درصد پاسخ‌دهندگان عنوان کردند که برای شروع منتظر وام هستند، 13.9 درصد گفتند که شروع کرده‌ام و فروش هم دارم. 11.6 درصد نیز از شروع کار صحبت کردند اما بدون درآمد. در این میان 6.7 درصد اظهار داشتند که هنوز فعالیت خود را آغاز نکرده‌اند. بر این اساس حدود سه چهارم از پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه هنوز کسبوکار خود را شروع نکرده‌اند و اکثریت این افراد برای شروع کسبوکار خود منتظر وام هستند. همچنین یک چهارم از پاسخ‌دهندگان کسبوکار خود را شروع کرده‌اند و بیش از نیمی از آنها موفق به فروش محصولات خود شده‌اند.
سؤال دوم از درخواست‌کنندگان مجوز این بود که اگر کارتان را شروع کرده‌اید، برخورد سایر کسب‌وکارها با شما چگونه بوده است؟ 59.8 درصد عنوان کردند که از همسایگان و رقبای خود واکنشی دریافت نکردند و مشغول کسبوکار خود بودند. 31.7 درصد تأکید کردند که کسبه همسایه خوشحال شده‌اند. در این میان فقط 2.5 درصد از کسبوکار همسایه ناراضی بودند و حتی ابراز ناراحتی کردند. 6 درصد نیز ترجیح دادند هیچ حرفی نزنند و از همسایگان خود دوری کنند.
سؤال سومی که از متقاضیان وام پرسیده شده، این بوده است که برای کمک به کسب‌وکارتان ترجیح می‌دهید دولت به کدام روش به شما کمک کند؟ اکثریت قریب به اتفاق پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه ترجیح می‌دهند دولت از طریق پرداخت وام به آنها کمک کند. 94.3 درصد به دنبال دریافت وام از بانک‌ها هستند و فقط 5.7 درصد یافتن مشتری و فروش را مبنا قرار می‌دهند. این امر نشان می‌دهد که خیلی از متقاضیان مجوز، تفکر اقتصادی و ایده‌پردازی دارند اما نقدینگی ندارند. بدین جهت اگر متقاضیان مجوز، نقدینگی لازم را داشته باشند می‌توانند به سرعت کسبوکار خود را شروع کنند و توسعه دهند. البته باید مراقبت شود تا وام‌ها دچار انحراف و صرف فعالیت‌های سفته‌بازی نشود.
سؤال چهارم که از درخواست‌کنندگان مجوز پرسیده شده، این بوده است که آیا از طرف مأموران دولتی کسی برای نظارت بر کارتان مراجعه کرده است؟ در سه چهارم موارد از سوی نهادهای دولتی هیچ شخصی برای نظارت بر مشاغل خانگی افراد پاسخ‌دهنده به پرسشنامه مراجعه نکرده است. در یک پنجم موارد، مأموران وزارت کار و در 3 و 8/1 درصد موارد به ترتیب مأموران وزارت بهداشت و شهرداری برای نظارت به محل کسبوکار خانگی افراد مراجعه کرده‌اند. این موضوع از این جهت قابل بررسی است که دولت به درخواست‌کننده مجوز اطمینان دارد و مانع‌تراشی نمی‌کند. این در حالی است که در گذشته مرتب مأموران دولتی در برابر کسب‌وکارها سنگ‌اندازی می‌کردند.
سؤال پنجم این بوده است که اگر فروش داشته‌اید، بیشتر از چه روشی می‌فروشید؟ متقاضیان مجوز تأکید کردند حدود یک سوم از افرادی که موفق به فروش محصولات خود شده‌اند، در فضای مجازی (36.6 درصد) و حدود یک سوم دیگر از طریق بازارهای محلی و دستفروشی محصولات خود را به فروش می‌رسانند. همچنین حدود یک پنجم از افراد محصولات خود را به مغازه‌های اطراف و یک دهم افراد محصولات خود را به بنکداران بازار می‌فروشند. این امر نشان می‌دهد که فروش کالا از طریق فضای مجازی، در قیاس با گذشته رونق گرفته است و نسل جدید ترجیح می‌دهد کالاها را غیرحضوری خریداری کند.
ششمین سؤال از درخواست‌کنندگان مجوز از ارگان‌ها، وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها این بود که اگر در فضای مجازی فروش دارید، بیشتر از چه سکویی محصول فروش می‌رود؟ تقریباً نیمی از افرادی که در فضای مجازی فروش داشته‌اند، محصولات خود را از طریق اینستاگرام (50.9 درصد) به فروش می‌رسانند.
همچنین حدود یک ششم از افراد از طریق دیوار (15.6درصد) و یک ششم دیگر از طریق ایتا (16.4درصد) محصول خود را به فروش می‌رسانند. روبیکا، با سلام، بله و کسبینو به ترتیب در رتبه‌های بعدی از نظر استفاده افراد در فروش محصولات خود قرار دارند و در مجموع حدود یک ششم از فروش افراد از طریق آنها انجام می‌شود.
سؤال هفتم که سؤال بسیار کلیدی در کسب‌وکارها محسوب می‌شود این بود که آیا با شناخت قبلی رشته کاری خود را انتخاب کرده‌اید و در آن تجربه داشته‌اید؟ اکثر پاسخ‌دهندگان تأکید کردند از قبل در زمینه رشته انتخابی مشاغل خانگی خود دارای تجربه بوده‌اند. در حقیقت 92.1 درصد شناخت از فعالیت خود داشتند و تنها 7.9 درصد هیچ شناختی نداشتند. سؤال دیگری که از درخواست‌کنندگان مجوز پرسیده شده این بود که آیا قصد دارید کسبوکار خود را از حدود خانگی بزرگ‌تر کنید و شرکت یا هویت صنفی تأسیس کنید؟ اکثر افراد ترجیح می‌دهند که کسبوکار خانگی خود را توسعه دهند و شرکت یا هویت صنفی تأسیس کنند و تنها حدود یک پنجم از افراد ترجیح می‌دهند کسبوکار خود را در قالب خانگی فعلی ادامه دهند. بر این اساس 81.5 درصد متقاضیان مجوز گفتند که می‌خواهند مسیر خود را ادامه دهند.
بــــرش
در انتظار تحولی بزرگ
پاسخ‌های درخواست‌کنندگان مجوز نشان می‌دهد که اکثریت دید مثبتی به دولت سیزدهم دارند و تمایل آنها این است که فعالیت و کسبوکار خود را توسعه دهند. به همین جهت اگر نقدینگی متقاضیان کسبوکار تأمین شود و وزارتخانه‌ها در اعطای مجوز همکاری کنند، تحولی بزرگ در فضای کسبوکار رخ خواهد داد.