«ایران اقتصادی» از وضعیت صنعت و بازار لاستیک گزارش می‌دهد
امتناع تولیدکنندگان از عرضه تایر
مدتی است خرید تایر به یک معضل تبدیل شده است به خصوص آنهایی که پرایدسوار هستند. خیلی از آنها تایرشان به قول معروف، صاف شده اما چون به تایر دولتی دسترسی ندارند، نمی‌توانند نسبت به تغییر تایرهای خود اقدام کنند. تایرهایی که تولیدکنندگان در قالب‌های مختلف چون فروش مستقیم و فروش اینترنتی عرضه می‌کنند، قیمت بالایی دارند به عنوان مثال قیمت یک حلقه لاستیک در صورتی که پیدا شود و حداقلی آن، از یک میلیون و 300 هزار تومان تا 3 میلیون تومان است، بر این اساس اگر فردی بخواهد تایرهای خود را عوض کند باید حدود 5 میلیون و 200 هزار تومان هزینه کند. اما هر حلقه تایر دولتی 650 هزار تومان است؛البته پیدا کردن چنین تایرهایی حداقل طی سه ماه اخیر در زمره اتفاق‌های محال شده است. از آنجا که تعدادی از صاحبان خودرو، با خودروی خود کار می‌کنند، توانایی پرداخت پول یاد شده را برای تغییر تایر ندارند و همین امر سبب می‌شود که تعویض تایر را پشت گوش بیندازند و قطعاً چنین امری به خصوص در فصل زمستان، می تواند حوادث رانندگی زیادی را باعث شود.
قیمت بالاتر از نرخ مصوب
مدت طولانی است شرکت‌های تولیدکننده تایر، مانند بارز، ایران تایر، البرز، یزد تایر، کویر تایر، و... از عرضه محصولات خود امتناع می‌کنند و عرضه قطره چکانی سبب شده که قیمت تایر در بازار بالا بماند. توجیه تولیدکنندگان این است که نبود ارز باعث شده تولید لاستیک کاهشی شود. اما زمانی‌که تولیدکنندگان با کمبود ارز روبه‌رو نبودند، چرا به متقاضیان تایرهای دولتی، سهمیه‌ای داده نمی‌شد. شنیده‌ها حکایت از آن دارد که برخی از تولیدکنندگان، از فروش تایرهایی که می‌توانست به صورت دولتی عرضه شود، امتناع کردند و عرضه به بازار با قیمت‌های بالاتر را ترجیح دادند.
بهانه‌تراشی تخصیص ارز
طی ماه‌های اخیر، صف‌های طولانی روبه‌روی کارخانه‌های تایر شکل گرفت و بعضاً تولیدکنندگان عنوان می‌کردند که موجودی آنها به پایان رسیده است. شاید بتوان گفت که صاحبان تاکسی، قشری هستند که بیشتری زمان را برای خرید تایر گذاشتند و بارها جواب منفی شنیدند. رانندگان تاکسی‌های اینترنتی هم که نتوانستند از سایت تولیدکنندگان، تایر خریداری کنند، به ناچار به سمت جاده مخصوص و سایر مراکز تولید و عرضه رفتند تا شاید بتوانند، تایر خریداری کنند.
تولیدکنندگان تایر می‌گویند دلیل کاهش عرضه، مشکل تخصیص ارز واردات مواد اولیه بوده که اخیراً حل شده است. نگاهی به وضعیت تولید شرکت‌های تولید تایر نشان می‌دهد طی ۶ ماهه نخست امسال تولید ۶ شرکت بورسی کاهش قابل‌توجهی داشته است، به طوری‌که در بین تولیدکنندگانی که در بورس هستند، تولیدات گروه صنعتی ارتا ویل تایر کاهش ۲۶ درصدی و عرضه این شرکت نیز کاهش ۲۹ درصدی نسبت به ۶ ماهه نخست سال گذشته داشته است.
تمرکز بارز در کاهش تولید و عرضه
تولیدات گروه بارز کاهش نزدیک به ۷ درصد و عرضه این شرکت نزدیک به ۱۱ درصد کاهش نشان می‌دهد. در گروه ایران‌تایر تولید گروه کاهش نزدیک به ۲ درصدی اما عرضه محصولات شرکت کاهش ۸/۸ درصدی داشته است.تولیدات گروه یزدتایر کاهش1.6درصدی و عرضه محصولات کاهش ۵ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین در گروه کویر تایر نیز تولیدات 1.6 درصد و عرضه محصولات کاهش 3.1 درصدی داشته است. بر این اساس می‌توان به این جمع‌بندی رسید که عرضه تایر از سوی تولیدکنندگان کاهش ۵ تا ۲۹ درصدی داشته است. کاهش عرضه از سوی تولیدکنندگان (با هدف تحت فشار قرار دادن سیاستگذار)، به یکی از روش‌ها برای موافقت دولت با افزایش قیمت تبدیل شده است. در صنعت خودرو، قطعه‌سازی و حال تایر می‌بینیم که چنین سیاستی وجود دارد؛ عرضه کاهش پیدا می‌کند و از آنجا که سطح نارضایتی عموم بالا می‌رود، تولیدکنندگان به خواسته افزایش قیمت می‌رسند.
از آنجا که طی هفته‌های اخیر بازار تایر بشدت بهم ریخته بود، وزارت صمت با افزایش ۲۰ درصدی قیمت تایر موافقت کرد، این خبر را 22 مهرماه انجمن صنفی صنعت تایر ایران رسانه‌ای کرد. روز گذشته نیز سازمان حمایت مجوز گرانی 20 درصدی تایرهای رادیال را تأیید کرد. بدین جهت قرار است لیست جدید قیمت‌ها اعلام و براساس آن شرکت‌ها فروش خود را انجام دهند، البته مقرر شده میزان عرضه لاستیک به بازار نیز افزایش پیدا کند تا کسری در این رابطه وجود نداشته و التهابات قیمتی نیز در بازار کاهش پیدا کند.
پیشنهاد افزایش قیمت
سازمان حمایت اعتقاد دارد که با افزایش قیمت تایرهای رادیال، عرضه این محصول افزایش خواهد یافت و متقاضیان با شرایط بهتری می‌توانند، تایر خریداری کنند و دیگر در صف نخواهند ماند. در حالی که سازمان حمایت چنین نگاهی دارد، روز گذشته به سایت‌های فروش تایر رفتیم. خیلی از آنها عدم موجودی زده بودند و برخی دیگر با آنکه قیمت را اعلام کرده بودند، امکان پرداخت وجه را به متقاضیان خود نمی‌دادند. طی تماس با شرکت‌ها عنوان کردند که قرار است قیمت‌ها بازنگری شود و پس از آن عرضه انجام خواهد شد. با این اوصاف هنوز در تأمین تایر پراید و به خصوص خودروهای قدیمی چالش جدی وجود دارد و معلوم نیست که تولیدکنندگان برای روزهای آتی چه سیاستی را اتخاذ خواهند کرد؟
واکاوی دلایل بحران و نوسانات
مصطفی تنها، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر در خصوص گران شدن قیمت تایر در بازار می‌گوید: اینکه گفته می‌شود افت تولید کارخانجات و عرضه محدود به بازار باعث گران شدن این کالا شده است را رد نمی‌کنم، اما عامل اصلی این اتفاق عدم دریافت بموقع ارز از سوی فروشندگان مواد اولیه لاستیک بوده است که همین تأخیر در پرداخت ارز هم باعث کاهش تولید لاستیک در دو ماهه گذشته شد. به گفته او، هرچند این اتفاق موجب افت مواد اولیه در کارخانجات تولید لاستیک و در نتیجه تأخیر در عرضه این کالا شد اما نوسانات قیمتی در بازار و گرانی‌ها به دلیل ۳ تا ۵ درصد افت تولید نبود، این میزان کاهش تولید در دو ماهه گذشته تأثیر چندانی نداشت و باید گفت تنها افزایش تولید ابتدای سال را خنثی کرد.
تنها اظهارداشت: متأسفانه در دولت‌های گذشته هیچ سرمایه‌گذار جدیدی به صنعت تایر کشور اضافه نشده است. 30 تا 40سال است که هیچ سرمایه‌گذار جدیدی وارد این صنعت نشده است و باید پرسید علت اینکه در این بخش سرمایه‌گذاری نمی‌شود، چیست؟ در حال حاضر ۴ شرکت تولیدکننده لاستیک در بورس هستند که حساب‌های مالی روشن و شفافی هم دارند و مرتباً در کدال اطلاعات‌شان به‌روز می‌شود که اگر با قیمت پایه سال ۱۳۹۵ هم نرخ‌ها را بررسی کنیم مشاهده می‌کنیم که حاشیه سودشان به صورت متوسط سالانه ۱.۷ درصد کاهش پیدا کرده. این در حالی است که سالانه به صورت متوسط ۴.۵ درصد افزایش تولید صورت گرفته است و این به معنی افزایش بهره‌وری است اما ممکن است اعدادی که ثبت شده به نظر بالا باشد اما این اعداد در اصل ارزشی ندارند و آنچه مهم است ارزش واقعی است که رشدی نداشته است.