تأمین آب مورد نیاز یک هزار صنعت مهم از مسیر بازچرخانی
مجموع مصرف صنایع کشور از منابع آبی کمتر از 3 میلیارد مترمکعب (2.7 میلیارد مترمکعب) است و اگر در کشور همه طرح‌های فاضلاب اجرایی شوند بیش از 4 میلیارد مترمکعب پساب بهداشتی خواهیم داشت
استفاده از آب خاکستری، روشی مؤثر برای کاهش مصرف آب در کاربری‌های خانگی و غیرخانگی، در شرایطی که دست‌کم ۷۰ درصد فاضلاب تولیدی ساختمان‌های مسکونی و اداری را آب خاکستری تشکیل می‌دهند.
آب خاکستری به پساب تولید‌شده در مصارف خانگی، بجز پساب توالت‌ها و در مواردی پساب آشپزخانه‌ها گفته می‌شود. در کاربری‌های خانگی، بین ۵۰ تا ۸۰ درصد فاضلاب تولیدی از نوع آب خاکستری است. اندیشکده آب دانشگاه علم و صنعت هم اعلام کرده که 60 درصد آب شرب در خانه‌های مردم فقط در سرویس بهداشتی و حمام هدر می‌رود.
از قرار معلوم ۳۷ میلیون نفر از جمعیت شهری کشور یعنی ۵۴.۴ درصد جمعیت شهری تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند.
هرچند که در بخش روستایی تنها ۵۸ دهم درصد جمعیت روستایی تحت پوشش شبکه فاضلاب هستند که این عدد، رقم بسیار ناچیزی است.
ظرفیت پساب فعلی در کشور حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب برآورد شده اما آیا از این پساب استفاده بهنیه‌ای می‌شود؟ استفاده ازحدود یک میلیارد مترمکعب از این پساب در صنایع مختلف را می‌توان یکی از برنامه‌‌های مهم دولت سیزدهم به‌شمار آورد.
به‌تازگی، برنامه جایگزینی آب مصرفی یک‌هزار و ۳۵۰ واحد صنعتی و معدنی با مصرف ۸۳۰ میلیون مترمکعب در سال با منابع آب نامتعارف ابلاغ شد.
در این برنامه، جایگزینی منابع آب مصرفی کنونی با پساب، به حجم ۵۸۳ میلیون مترمکعب و منابع آب دریا با حجم ۲۴۷ میلیون مترمکعب در سال ابلاغ شده است. در برنامه جایگزینی منابع آب واحدهای صنعتی و معدنی با پساب و آب دریا، به بازچرخانی آب در واحد صنعتی، کاهش مصرف آب حاصل از تغییر فرایندها، ارتقای بازده مصرف آب و حتی استفاده از زه‌آب کشاورزی در برخی از واحدهای صنعتی و معدنی توجه شده است.
صرفه‌جویی درمصرف آب، با هدف جلوگیری از تنش آبی بیشتر را می‌توان یکی از اهداف مهم برنامه جایگزینی منابع آب واحدهای صنعتی و معدنی با پساب دانست. بحران آب و خشکسالی در نقاط مختلف جهان تشدید شده و بسیاری از کشور‌ها هم‌اکنون با تنش‌های شدید در حوزه منابع آب و مدیریت آن روبه‌رو هستند. به گزارش چابک آنلاین، دانشمندان گروه World Weather Attribution در تازه‌ترین ارزیابی‌هایی که درباره تنش آبی در خاورمیانه انجام دادند، اعلام کردند که بر‌اساس داده‌های سه سال گذشته مرتبط با دما و میزان بارندگی‌ها که در نتیجه تغییرات آب و هوایی تغییر کرده است، احتمال خشکسالی در بخش‌هایی از کشور‌های سوریه و عراق تا ۲۵ برابر و بخش‌هایی از ایران نیز تا ۱۶ برابر افزایش یافته است.
واقعیت این است که ایران برای چهارمین سال پیاپی خشکسالی را تجربه کرده و 28 استان از 31 استان کشور در شرایط خشکسالی قرار دارند.
میزان بارش‌ها در کشور ناهمگن بوده و در بخشی از اقلیم‌ها بارش بالای هزار میلیمتر و در برخی از نقاط نیز بارش‌ها بسیار ناچیز است. همین موضوع باعث شده تا چالش‌های جدی در تأمین آب وجود داشته باشد. ارزش اقتصادی آب بهطور متوسط در سایر نقاط جهان حدود ۱.۵ دلار به ازای هر مترمکعب و تقریباً مشابه ارزش بنزین است اما در کشورمان، قیمت بسیار کمتری دارد. برآورد می‌شود قیمت تمام‌‌شده آب در بخش بهره‌برداری 4 هزار تومان و در بخش اجرا حدود 6 هزار تومان باشد.
به عبارتی تأمین هر مترمکعب آب شرب برای دولت 10 هزار تومان هزینه دربر دارد.
هرچند که در بخش خانگی بهطور متوسط رقم دریافتی از مشترکان در همه بخش‌های مصرفی، یک‌هزار و 500 تومان به ازای هر مترمکعب است.
۶۰ درصد آبی که در حال حاضر به دست مردم می‌رسد از آب‌های زیرزمینی و ۴۰ درصد از منابع آب سطحی است.
سرانه آب در دسترس هر ایرانی به صورت سالانه از سال ۱۳۸۷ به بعد حدود ۱۲۰۰ مترمکعب است.
سازمان ملل میزان قابل‌قبول استفاده از آب‌های تجدیدپذیر در هر کشوری نباید از ۴۰ درصد بیشتر باشد تا پایداری آبی در آن کشور به هم نریزد درحالی که کشورمان در این زمینه رکورد شکسته و بیش از ۹۰ درصد آب تجدیدپذیر به مصرف می‌رسد که تداوم این روند می‌تواند بحران‌های جدی به همراه داشته باشد.
پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۱۴۲۰ جمعیت کشور به بیش از ۱۰۰ میلیون نفر می‌رسد، در حالی است که منابع آب تجدیدپذیر کشور تا ۵۰ درصد نسبت به حال حاضر کاهش خواهد یافت.
با این اوصاف، یکی از راه‌های مدیریت بهینه آب صرفه‌جویی در مصرف آب و در عین حال بازچرخانی و جایگزینی آب مصرفی است.
اکنون یک هزار صنعت کشور سالیانه ۸۳۰ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز خود را از طریق بازچرخانی تأمین می‌کنند.
۳۰۷ میلیون مترمکعب پساب نیز برای صنایع بزرگی مانند فولاد مبارکه، ذوب‌آهن و پالایشگاه‌ها در فلات مرکزی و بخشی از شهرهای شرقی کشور واگذار شدهاند.
علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو گفته که اختصاص حدود 3 میلیارد مترمکعب منابع حاصل از بازچرخانی آب به بخش صنعت کشور، میلیون‌ها اشتغال و هزاران میلیارد تومان ارزش افزوده را تقدیم کشور خواهد کرد و افزوده که موضوع فاضلاب بویژه در مناطقی که با کمبود آب روبه‌رو است به دلایلی از جمله محیط زیست و با زچرخانی منابع ارزشمند آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی ضرورت پیشبرد و به سرانجام رساندن طرح‌های فاضلاب در همه نقاط کشور را مورد تأکید قرار داد و افزود: اهمیت اجرای این امر در نقاطی که با تراکم جمعیتی بیشتر و با منابع آبی محدود روبه‌رو هستند، دوچندان است.
وزیر نیرو، بازچرخانی منابع آبی کشور را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: منابع آبی کشور محدود است و بر همین اساس ضروری است از این منابع به نحو مطلوبی استفاده شود؛ بازچرخانی آب آن هم پساب تصفیه‌شده و بهداشتی فاضلاب به دلیل پایداری آن، بهترین نوع منابع آبی برای مصارف صنعت و کشاورزی است.
وزیر نیرو در این زمینه یادآور شد: این دست از منابع آبی وابستگی چندانی به شرایط بارشی کشور ندارند، صنایعی که با هزاران هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری راه‌اندازی شدهاند و اشتغالزایی فراوانی را ایجاد کرده‌اند در صورت وابستگی به بارش‌ها ممکن است دچار چالش و ریسک شوند.
محرابیان، با بیان اینکه مجموع مصرف صنایع کشور از منابع آبی کمتر از 3 میلیارد مترمکعب (2.7 میلیارد مترمکعب) است، افزود: اگر در کشور همه طرح‌های فاضلاب اجرایی شوند بیش از 4 میلیارد مترمکعب پساب بهداشتی خواهیم داشت، در حالی که امروز بیش از یک میلیارد مترمکعب آن تولید می‌شود. تخصیص این مهم به صنعت، جهش فعالیت صنعت کشور را به همراه خواهد داشت.
وی ادامه داد که صنایع کشور با بهره‌مندی از 2.7 میلیارد مترمکعب آب، میلیون‌ها اشتغال و هزاران میلیارد ارزش افزوده تقدیم کشور می‌کنند و این را هم گفت که امروزه بسیاری از صنایع کشور وجود دارند که به‌دلیل فقر منابع آبی، قادر نیستند زنجیره‌های تولید خود را کامل و طرح‌های توسعه‌ای را اجرایی کنند. زمانی که پساب طرح‌های فاضلاب به صنایع کشور تزریق شود با نتایج ارزشمندی روبه‌رو خواهیم شد به‌طوری که بدون کوچکترین اختلالی، روند تولید به صورت طولانی‌مدت و مستمر در صنعت کشور امکان‌پذیر خواهد بود.