چگونه به صادرات رونق بدهیم؟
شعبان فروتن
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران
یکی از روش‌های مهم، برای رونق اقتصادی، صادرات است. با صادرات کالا، کشورها به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند و سطح تعاملات افزایش پیدا می‌کند و در عین حال این امر به درآمدزایی کشورها کمک قابل توجهی خواهد کرد. قاعدتاً ایران هم، مانند جامعه جهانی به صادرات و به خصوص صادرات غیرنفتی نگاه ویژه‌ای دارد. اما بخش قابل توجهی از صادرات کشور، تحت تأثیر تحریم‌های مغرضانه قرار گرفته است و اجازه نمی‌دهد که فعالان اقتصادی در شرایط طبیعی و مانند سایر کشورها محصولات خود را وارد بازارهای جهانی کنند. برای برون‌رفت از این وضعیت، سیاستگذار راهکارهای متعددی را اتخاذ کرده که یکی از آنها احیای روابط با کشورهای همسایه است. همسایگان ایران، ظرفیت اقتصادی بسیار بالایی دارند که اگر با برنامه مدون و جامع پیش برویم، می توانیم چشم اندازهای تجاری که با کشورهای همسایه تبیین شده است را به خوبی محقق کنیم. یکی از کشورهایی که اهداف تجاری ایران با آن هنوز محقق نشده، عراق است. این کشور بازار بسیار خوبی دارد که ایرانیان و به خصوص سرمایه‌گذاران ایرانی می‌توانند به آن توجه مضاعفی داشته باشند. با توجه به سابقه همکاری‌های تجاری، هم مرز بودن با این کشور و مناسبات فرهنگی، روابط تجاری ایران و عراق با شیب بیشتری می‌تواند افزایشی شود. لذا یکی از موضوعات خوبی که دولت سیزدهم پیگیری کرد و اکنون رویه مثبت آن قابل مشاهده است، بهبود روابط تجاری ایران با کشورهای همسایه و به خصوص عراق است. برای آن‌که به اهداف تجاری کشور دست یابیم و همچنین آرزوی دیرینه کشور که فاصله گرفتن از درآمدهای نفتی است را به سرانجام برسانیم چند اقدام باید در دستور کار قرار گیرد. یکی از این اقدام‌ها ادامه بسترسازی و فرصت‌سازی برای تجار و بازرگانان است؛سیاستگذار با اعتماد به تجار و فعالان اقتصادی می‌تواند این فرصت را بدهد که بخش خصوصی جایگاه خود را در بازارهای هدف صادراتی تقویت ببخشد و ثابت کند که می‌تواند در بازارهای صادراتی، در لیست عرضه‌کنندگان کالاهای کیفی و قابل رقابت قرار گیرد.
نکته دیگر این است که تعداد رایزنان بازرگانی در کشورهای هدف صادراتی افزایش پیدا کند. یکی از ضعف‌های جدی که در حوزه تجارت خارجی وجود دارد، نقش کمرنگ رایزنان بازرگانی است. سال‌های گذشته به دلیل نداشتن بودجه و نوع سیاستگذاری، رایزنان بازرگانی به ایران بازگشتند و عملاً تجار بدون حامی و مشورت‌دهنده ماندند اما در دولت سیزدهم مجدداً احیای رایزنان بازرگانی در دستور کار قرار گرفت و اکنون در برخی از کشورها شاهد حضور رایزنان بازرگانی هستیم. برای این‌که بتوانیم، سطح تعاملات تجاری خود را افزایش دهیم و همچنین تجار فرصت حضور در بازارهای جدید را پیدا کنند، ضرورت دارد رایزنان بازرگانی وارد کشورهایی شوند که ایران تاکنون صادرات به آنها نداشته و یا صادرات محدودی داشته است. آنها با بسترسازی می‌توانند این امکان را فراهم کنند که کالاهای ایرانی معرفی شود.
مبحث بعدی که در باب رونق تجارت می‌توان به آن اشاره کرد، این است که سیاستگذار در سفرهای خارجی خود و در مذاکراتی که دارد، برای تجار و فعالان اقتصادی جایگاه ویژه در نظر بگیرد. در چنین شرایطی فعال اقتصادی به آینده کاری خود امیدوار‌تر می‌شود و برخی از ریسک‌ها را می‌پذیرد.
موضوع دیگری که پرداختن به آن ضرورت دارد، حمایت جدی دولت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان کالا است. با حمایت‌های مادی و معنوی، شرایط به گونه‌ای پیش خواهد رفت که صادرات کشور رونق بگیرد. وقتی تولیدکننده با عوارض بسیار کم، مواد اولیه وارد کند و صادرکننده مشمول جوایز صادراتی شود و یا هر دو طرف از نظر قانونی مورد حمایت قرار گیرند، شاهد اتفاق‌های بسیار مثبتی در حوزه صادرات کشور خواهیم بود.
دولت سیزدهم تلاش کرد در مسیرهایی که عنوان شد، قرار گیرد و موضوعات مهم را دنبال کند. از همین رو در حوزه تجارت خارجی شاهد رخدادهای مثبتی بودیم. برای آن‌که رویه ایجاد شده ادامه پیدا کند، توصیه می‌کنم که دولت جدید نیز حمایت از تولیدکنندگان، فعالان اقتصادی و صادرکنندگان را در اولویت کاری خود قرار دهد و این اطمینان را داشته باشد که با تجارت، وضعیت اقتصادی کشور بهبود خواهد یافت و به تناسب آن، معیشت مردم هم بهتر خواهد شد چرا که صادرات باعث درآمدزایی می‌شود و این درآمدزایی وضعیت ارزی کشور را مناسب خواهد کرد و در نهایت کاهش نوسان نرخ ارز منجر به ثبات اقتصادی می‌شود.