شیوه تعیین قیمت بنزین در دولت پزشکیان
به مناسبت اظهارنظر رئیس ستاد مسعود پزشکیان درباره قیمت بنزین، «ایران اقتصادی» ماجرای غم انگیز غافلگیر کردن مردم در دولت روحانی را بازخوانی می‌کند
«هر قیمتی که برای بنزین کارشناسی شود، خواهید دید که آنچنان با آرامش و همکاری مردم جا می‌افتد، بنزین، گازوئیل، برق و... که هم موجب رضایت مردم شود و هم موجب آبادانی کشور.
اینها آزمونهای مدیریتی است که آقای دکتر پزشکیان انجام خواهد داد و من این توان را در آقا مسعود میبینم.»
این جملات مربوط به نشست شنبه شب علی عبدالعلیزاده رئیس ستاد مسعود پزشکیان با خبرنگاران است.
بیان مواضع بنزینی پزشکیان موجب شد تا مروری داشته باشیم به یک بخش مهم از پشت پرده افزایش قیمت بنزین در سال 98.
همان اتفاقی که رئیس جمهور وقت صبح جمعه از آن مطلع شد و رئیسکل بانک مرکزی وقت نیز مدعی شد که به رئیس جمهور یادآور شده است «الآن وقت این کار نیست»!
یکی از مهمترین و بارزترین دروغهای دولت روحانی، در ماجرای گرانی بنزین سال 98 رقم خورد.
همتی بهعنوان رئیسکل بانک مرکزی دولت حسن روحانی، 31 شهریورماه 98 در نامهای به حسن روحانی رسماً درخواست افزایش قیمت بنزین را مطرح کرد و بعد در گفتوگوهای متعدد مدعی میشد که به دولت تذکر داده است «الان وقت گرانی بنزین نیست».
همتی درحالی زیر بار مسئولیت گرانیهای ناشی از افزایش قیمت بنزین در سال 98 نمیرفت که در نامهای رسمی از رئیس جمهور وقت خواسته بود قیمت بنزین را به 5 هزار تومان برساند.
در شرایطی که افزایش قیمت بنزین به 3 هزار تومان باعث بروز بحران در کشور شد، مشخص نیست در صورت اجرای پیشنهاد همتی و افزایش قیمت بنزین به 5 هزار تومان، چه بحرانی گریبان کشور را میگرفت.
جالب اینکه همتی در نشستی در کلابهاوس صراحتاً گفت یکی از دلایل جهش قیمت ارز، گران شدن قیمت بنزین بود.
وی در نشست کلابهاوس گفت: در پایان سال 98 و در سال 99 مشکلاتی پیش آمد که مدیریت بازار ارز را با دشواری همراه کرد.
یکی بحث گران شدن نرخ بنزین و دیگری رفتن اسم ایران به لیست سیاه FATF بود.
همتی در آن نامه نوشته بود: «یکی از راهکارهای مناسب تأمین کسری بودجه، اصلاح قیمت حاملهای انرژی است که علاوه بر ایجاد منابع پایدار و به مراتب بالاتر برای دولت و خانوارها، از آثار تورمی کمتری نیز برخوردار میباشد. برای مثال براساس محاسبات صورت گرفته، تأمین کسری بودجه دولت به میزان 76 هزار میلیارد تومان از محل منابع بانک مرکزی تورمی در حدود 25 درصد در یک بازه زمانی یکساله بهدنبال خواهد داشت و با روند فعلی تحریمها و صادرات نفت، سال آینده نیز تکرار میشود.
در حالی که افزایش قیمت بنزین و نفتگاز به ترتیب به 5000 و 1000 تومان به ازای هر لیتر به ترتیب درآمدی معادل 87.4 و 175 هزار میلیارد تومان را در بازههای شش ماه و یکساله فراهم می‌سازد و تورم حاصله نیز برای یکسال در حدود 17 درصد برآورد شده و صرفاً محدود به یک دوره میشود.
ضمناً با اختصاص 50 درصد منابع حاصله به خانوارهای هدف (با فرض 77 میلیون نفر) علاوه بر یارانه نقدی فعلی، ماهانه حدود 95 هزار تومان یارانه نقدی جدید به افراد مشمول تعلق خواهد گرفت.»
گرانی شبانه قیمت بنزین از جمله سیاستهایی بود که در سال 98 موجب افزایش اعتراضات اجتماعی شد.
دولت روحانی در سال 1398، شبانه و بدون اطلاع قبلی بنزین را گران کرد، آن هم در حالی که مقامات دولتی همچون بیژن زنگنه بارها مدعی بودند که دولت قصدی برای گران کردن بنزین ندارد.
پس از این اتفاقات، حسن روحانی رئیس دولت دوازدهم به جای پاسخگویی به مردم و تلاش برای آرام کردن فضا، با بیان جمله تمسخرآمیز «من هم مثل شما، صبح جمعه فهمیدم بنزین گران شده»، آتش خشم مردم را دوچندان و سرمایه اجتماعی را به کلی ویران کرد.
نتایج افکارسنجی مراکز مختلف نشان میداد پس از آن اتفاقات، اعتماد مردم به دولت به پایینترین سطح رسید و عملاً دولت در کشور با بحران سرمایه اجتماعی روبهرو شد.
کریم یزدی‌خواه - کارشناس اقتصادی در رابطه با صحبت‌های رئیس ستاد آقای پزشکیان تصریح کرد:آقای عبدالعلی رئیس ستاد آقای پزشکیان گفته هر قیمتی که برای بنزین کارشناسی شود، خواهید دید که آنچنان با آرامش و همکاری مردم جا می‌افتد هم موجب رضایت مردم شود و هم موجب آبادانی کشور،درحالیکه تجربه بسیار بد کشور در آزادسازی بدون قید و شرط بنزین به خصوص برای دهک‌های متوسط و حاشیه‌نشینان کلانشهرهای کشور، آثار بسیار بدی برای خانوار به همراه داشته است.وی ادامه داد: این در حالی است که مسأله بنزین نه از محل قیمت بلکه از محل اصلاح نحوه تخصیص یارانه بنزین باید اصلاح شود.
مسأله اعطای یارانه بنزین به خودروها سبب بیعدالتی بزرگی در سطح جامعه شده و امکان اخذ مبلغ واقعی قیمت بنزین را از افرادی که مصرف شخصی بالاتر از الگوی بهینه مصرف دارند حذف کرده است.
در وضعیت فعلی، امکان ایجاد نظام جدید قیمتگذاری برای بنزین به نفع مردم و با ذینفع بودن کامل مردم فراهم نمیشود ولی در عوض با اصلاح سازکار پرداخت یارانه بنزین بر مبنای نفر و مبتنی بر طرحهای توزیع سرانهای یارانه بنزین امکان تخصیص عادلانه و بهینه بنزین با خروج دولت از قیمتگذاری بنزین فراهم خواهد شد.
بــــرش
آثار فاجعهبار افزایش قیمت بنزین
آزادسازی قیمت بنزین به شکل غیرمعقول بدون تغییر در نوع سهمیه بنزین و همچنین توجه بر مصرف خودروهای فعال در صنعت حملونقل آثار فاجعهباری برای کشور و افزایش تورم به همراه خواهد داشت و هیچگاه امکان اجرای گرانسازی بنزین و اخذ تمام عواید آن به نفع دولت با آرامش وجود نخواهد داشت.
صحبت از آزادسازی دوباره آن هم نه در تصمیم رئیس جمهور بلکه با تصمیم جمعی از کارشناسان بر سر قیمت، اذهان را به تکرار تعیین نرخ 4200 تومانی برای ارز دولتی و همچنین وقوع دوباره یک آبان 98 یادآور می‌سازد و اینکه رئیسجمهور وقت چون کارشناس موضوع نبود و قیمتگذاری را به جمعی از کارشناسان دیگر واگذار کرده بود و خود نیز جمعه صبح مطلع شده بود؛ نمایانگر بدترین وضعیت حکمرانی و سیاستگذاری مسأله بنزین خواهد بود.