شکاف نرخ ارز بین مرکز مبادلات و بازار آزاد قابل تأمل است
وحید شقاقی شهری
کارشناس مسائل اقتصادی
قیمت ارز در بازار آزاد یک انحراف معناداری را نسبت به متغیرهای واقعی اقتصاد دارد و ارقام بیشتر از 50 هزار تومان یک انحرافی را از نرخ تعادلی دلار بر پایه متغیرهای کلان اقتصاد دارد که بخش عمده آن به علت انتظارات است. در واقع هر چقدر انتظارات کاهنده باشد ما شاهد آن خواهیم بود که انحراف قیمت دلار(شکاف قیمتی) بین بازار آزاد و آنچه که در مرکز مبادله قیمت‌گذاری می‌شود کاهش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر انتظارات از قیمت دلار در سطح جامعه کاهنده است و تداوم کاهندگی در انتظارات این شکاف را کمتر نیز خواهد کرد. البته نباید فراموش کنیم که ممکن است در آینده این انتظارات تغییر مسیر داده و افزایشی شود اما در حال حاضر این انتظارات روند کاهشی دارد.
حال اگر بخواهیم ثباتی را در بازار آزاد ارز به‌صورت میان‌مدت و بلندمدت ایجاد کنیم و اجازه ندهیم نوسانات قیمت ارز را به سمت بالا یا پایین حرکت دهد باید تورم را کنترل کنیم. بنابراین یکی از مهم‌ترین سیاست‌های دولت برای بازار ارز باید مهار تورم باشد و هر چقدر در کنترل تورم سیاست‌های اصلاحی و کنترلی مناسبی را در نظر بگیریم می‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت به کاهش نوسانات و ثبات در بازار ارز منجر شود. اما در کوتاه‌مدت انتظارات نقش کلیدی در تعیین نرخ ارز در بازار دارد. در کوتاه‌مدت قیمت دلار از انتظارات تبعیت می‌کند اما در میان‌مدت و بلندمدت عوامل مختلفی بر قیمت دلار تأثیرگذار است که مهم‌ترین آن، تورم است و ما هر چقدر بتوانیم اصلاحاتی در راستای کنترل تورم انجام دهیم می‌تواند به ثبات بیشتر در بازار ارز کمک کند.
از سوی دیگر برخی از انتظارات را اصلاحات درون اقتصادی نیز شکل می‌دهد. وقتی دولت در جهت کاهش ناترازی بودجه حرکت کند یا اصلاحاتی را برای حل ناترازی بانک‌ها انجام دهد، آنها می‌تواند بتدریج بر انتظارات تأثیرگذار بوده و انتظارات تورمی را کاهش دهد، زیرا انتظارات تورمی علاوه بر اینکه تابعی از عوامل منطقه‌ای و بین‌المللی است، تابعی از شرایط داخلی اقتصاد کشور نیز هست.
در خصوص تورم نیز باید بگویم که این امر یک پدیده بلندمدت و انباشت ناترازی‌ها است. در حال حاضر دولت هر چقدر بتواند به سمت کنترل و کاهش ناترازی‌ها حرکت کند می‌توان امیدوار بود تورم یا سرعت افزایش قیمت‌ها مهار شود. در نتیجه، این مهار تورم می‌تواند با خود ثبات‌بخشی در بازار ارز را به همراه داشته باشد. بنابراین برای اینکه بتوانیم در بازار ارز سیاست‌های درستی را اعمال کنیم ابتدا باید کنترل و مدیریت انتظارات تورمی را در دست بگیریم و در میان‌مدت و بلندمدت به سمت کاهش ناترازی‌ها حرکت کنیم. از سوی دیگر برخی از این ناترازی‌ها ریشه 40 ساله یا شاید بیشتر در اقتصاد ما دارد، اما مهم‌ترین امر این است که به سمت کاهش این ناترازی‌ها حرکت کنیم.