آثار یک پیوند بی سابقه گازی بین دو غول بزرگ
شاهکار دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم به نتیجه رسید، با امضای سند توافق انتقال گاز روسیه به جمهوری اسلامی ایران.
این قرارداد ۳۰ساله به تازگی و با هدف انتقال گاز روسیه به جمهوری اسلامی ایران، بین شرکت ملی گاز ایران و شرکت «گس پروم» روسیه به امضا رسیده که با اجرای توافق دو کشور، روزانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب گاز از روسیه وارد کشور می‌شود.
هزینه احداث این خط لوله را روسیه متقبل شده که در زمینه احداث خطوط لوله در کف دریا صاحب فناوری هستند.
بخش زیادی از گاز روسیه به جمهوری اسلامی ایران انتقال خواهد یافت تا برای مصارف، صادرات و تأمین انرژی کشورهای همسایه مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
ازاین قرارداد می‌توان به عنوان اوج دیپلماسی منطقه‌ای دولت شهید رئیسی یاد کرد که افزون بر رفع ناترازی‌های داخلی، ایران را به قطب تأمین گاز منطقه بدل می‌کند و به افزایش قابل توجه مراودات و مبادلات تجاری و امنیت اقتصادی و سیاسی کشور می‌انجامد.
توافق بین دو دارنده بزرگ ذخایر گازی جهان با در اختیار داشتن حدود ۶۰ در‌صد از ذخایر این سوخت پاک مبتنی بر منافع دوجانبه و در چهارچوب‌های بین‌المللی انجام شده است و به‌زودی وارد مرحله قرارداد و اجرا خواهد شد.
جواد اوجی وزیر نفت با اشاره به توافق انتقال گاز روسیه به ایران اعلام کرده است که احداث خط ترانزیت گاز از شمال به جنوب از مسیر ایران اتفاقی بسیار بزرگ به شمار می‌آید که در تاریخ ایران سابقه نداشته است و سالانه ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار تبادلات مالی خواهد داشت و افزود که به جرأت می‌توان گفت که شاهکار دیپلماسی انرژی دولت سیزدهم، امضای سند توافق انتقال گاز روسیه به جمهوری اسلامی است که انقلاب اقتصادی وصنعتی را در پی خواهد داشت و سبب وابستگی تأمین امنیت انرژی منطقه و کشورهای همسایه از مسیر جمهوری اسلامی ایران خواهد شد.
درحال حاضر مجموع تولید گاز شیرین ۲۳ پالایشگاه کشور حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب در روز بوده که با وجود تولید و تزریق روزانه بیش از ۸۵۰ میلیون متر مکعب گاز به خطوط سراسری، کشور همچنان با ناترازی ۲۵۰ میلیون متر مکعب گاز مواجه بوده است.
میزان مصرف گاز روزانه در بخش خانگی، تجاری و عمومی ۱۶۰ میلیون متر مکعب بوده که این رقم در دیماه فصل زمستان به ۶۸۰ میلیون متر مکعب در روز هم می‌رسد.
اما این توافق چه اثراتی در تبدیل شدن ایران به هاب گازی منطقه خواهد داشت؟
در همین پیوند، یک کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه اقدامات دولت سیزدهم در حوزه انرژی در راستای تبدیل ایران به هاب گازی منطقه بوده است، گفت: در این دولت با دیپلماسی فعال انرژی بازطراحی تجارت انرژی کشور در دستور کار قرار گرفت و همکاری گازی با روسیه و ترکمنستان برای سوآپ گاز اجرایی شد.
مرتضی صبوری فرد، در خصوص عملکرد دولت سیزدهم در حوزه انرژی اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که در دولت سیزدهم در حوزه انرژی رخ داد، افزایش مبادلات با کشورهای همسایه بود. طی سه سال گذشته، تبدیل شدن به هاب گازی منطقه غرب آسیا و خاورمیانه پیگیری شد و در همین راستا، همکاری گازی با ترکمنستان و سوآپ گاز از این کشور در دستور کار قرار گرفت.
وی ادامه داد: یکی از اقدامات اساسی دولت سیزدهم، رفع مشکلات فی‌مابین با ترکمنستان و ازسرگیری واردات گاز از این کشور بود. در حالی که در دولت قبل با عشق‌آباد در حوزه انرژی به مشکل خوردیم و موضوعات مربوط به فسخ یکجانبه قرارداد گازی از سوی ایران و بدهی گازی ما به این کشور مطرح شد، اما در دولت سیزدهم گام‌های اساسی در راستای حل این مشکل برداشته شد.
این کارشناس ارشد انرژی افزود: بهبود روابط با ترکمنستان و تبدیل مناقشه به مذاکره و تعامل موضوع مهمی بود که در دولت سیزدهم پیگیری شد؛ زیرا واردات گاز از این کشور به لحاظ رفع ناترازی گازی کشور، تأمین گاز شمال شرق کشور از مبادی نزدیک و کاهش هزینه‌های انتقال برایمان مزیت دارد؛ از سوی دیگر، سوآپ گاز ترکمنستان به تقویت جایگاه کشور در مبادلات انرژی منطقه اثرگذار است.
صبوری‌فرد با بیان اینکه در دولت سیزدهم اقدامات مهم و اساسی در حوزه انرژی انجام شد، گفت: در همین ارتباط می‌توانیم به تلاش وزارت نفت در زمینه احیای خط لوله صلح اشاره کنیم؛ این خط لوله، خط لوله صادرات گاز به شبه قاره هند و مسیر صادرات گاز به پاکستان و هند به شمار می‌رود. بر اساس قرارداد خط لوله صلح، گاز ایران به مدت ۲۵ سال به این مبادی صادر می‌شود.
وی ادامه داد: برای مدت زمانی طولانی این فعالیت خط لوله صلح به حالت تعلیق درآمده بود. در دولت سیزدهم، اقداماتی در راستای احیای این خط لوله انجام شد که از اهمیت بالایی برخوردار است. خط لوله صلح می‌تواند به لحاظ ایجاد امنیت و ثبات سیاسی در منطقه اهمیت داشته باشد و از نظر ارزآوری نیز برایمان حائز اهمیت است.
این کارشناس ارشد انرژی خاطرنشان کرد: لازم است در ارتباط با مشتریانی که در حوزه انرژی در منطقه داریم با احتیاط و ذکاوت عمل کنیم. دولت سیزدهم از روش‌هایی مانند تهاتر برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرد تا بتواند درآمدهای نفت و گاز را وصول کند. وزارت نفت دولت سیزدهم به خوبی این موضوع را درک کرده بود که باید خودش را در حوزه صادرات توانمند کند.
صبوری‌فرد گفت: واقعیت این است که اگر نمی‌توانستیم در حوزه صادرات انرژی توانمندی خود را حفظ کنیم، طی سال‌های گذشته ضرر زیادی به کشور وارد می‌شد و برای اداره کشور به مشکل می‌خوردیم؛ در همین راستا، بازطراحی تجارت انرژی کشور در دستور کار قرار گرفت.
وی بیان کرد: در ابتدای دولت سیزدهم بیم آن می‌رفت که قرارداد گازی ما با عراق تمدید نشود، اما این دولت با دیپلماسی فعال انرژی که به اجرا گذاشت، این قرارداد را تمدید کرد و این کشور را به عنوان یکی از مشتریان گازی خود حفظ کردیم.
این کارشناس انرژی تأکید کرد: همچنین انتقال گاز روسیه و ترکمنستان از مسیر ایران نیز از دیگر رویکردهای مهم حوزه گازی دولت سیزدهم بود که این روندها در نتیجه هوشمندی در دیپلماسی انرژی که وزارت نفت به اجرا گذاشت، اتفاق افتاد.