رقابت شانه به شانه مصرف برق ایران با اتحادیه اروپا
مصرف انرژی کشور ما به‌تنهایی از نصف مصرف ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا بیشتر است به عبارتی ما ۶۰ درصد ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا انرژی مصرف می‌کنیم
عبور مصرف برق کشور از مرز ۷۰ هزار مگاوات در روز، آن هم در یک روز تعطیل، رکوردی کم‌سابقه در افزایش مصرف برق در کشور است.
این روزها، مصرف برق در کشور در اثر افزایش کم‌سابقه دمای هوا رکوردهای پی‌درپی از خود برجای گذاشته به‌گونه‌ای که روزهای متعددی مصرف در کانال ۷۰ هزار مگاوات و بیشتر بوده است.
این افزایش دمای هوا سبب بیشتر شدن فعالیت وسایل سرمایشی شده و همین موضوع میزان مصرف برق را نیز افزایش داده به‌گونه‌ای که در روز جمعه‌ای که گذشت و نیاز برق باید کمتر می‌بود؛ اما آمارها مصرف را بالاتر نشان می‌دهند. سال گذشته در همین بازه زمانی عدد مصرف ۶۹ هزار و ۶۲۵ مگاوات بود که رشد حدود هزار مگاواتی را نشان می‌دهد.
مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر) پیش‌بینی کرده که در روزهای پیش رو میزان مصرف برق از ۷۷ هزار مگاوات هم خواهد گذشت!
این افزایش مصرف برق را باید یک زنگ هشدار تلقی کرد.
از ناترازی نزدیک به 15 هزارمگاواتی در سال‌های گذشته به عنوان مشکل مهم صنعت برق کشور یاد می‌شود. دولت سیزدهم در حالی روی کار آمد که کشور در صنعت برق با ناترازی بیش از ۱۵ هزار مگاواتی روبه‌رو بود. باتوجه به میانگین افزایش ۵ درصدی مصرف برق به‌صورت سالانه، این احتمال وجود داشت که در سه سال گذشته ضمن تشدید این ناترازی، مشکلات مضاعفی گریبانگیر این صنعت مهم و حیاتی شود.
در ابتدای دولت سیزدهم احداث و بهره‌برداری از 20 هزار مگاوات ظرفیت جدید در دستور کار قرار گرفت. از این میزان برنامه‌ریزی جهت احداث ۱۷ هزار و ۶۷۸ مگاوات اجرایی و تا خردادماه سال ۱۴۰۳، ۹ هزار و ۳۶۴ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد.
هرچند که براساس گفته‌های وزیر نیرو در دولت‌های هفتم و هشتم ۶۰ درصد، در دولت‌های نهم و دهم ۶۸ درصد و در دولت‌های یازدهم و دوازدهم تنها ۲۳ درصد به ظرفیت تولید برق کشور نسبت به ابتدای هر دولت افزوده شد.
مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق روند رشد مصرف برق را بسیار شتابان اعلام کرده و گفته است که امسال با اقدام‌های انجام شده از جمله افزوده شدن ۹ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور، میزان ناترازی به ۱۰ هزار مگاوات کاهش یافته است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر ظرفیت نیروگاه‌های کل کشور از مرز ۹۳ هزار مگاوات عبور کرده است.
به عبارتی، سهم ایران از کل تولید برق جهان در سال ۲۰۲۳ بالغ بر 1.3 درصد بوده و ایران یازدهمین تولیدکننده بزرگ برق جهان در این سال شناخته شده است.
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده برق جهان در سال ۲۰۲۳ بوده و 9 هزار و 456 تراوات ساعت برق در این سال تولید کرده است. امریکا و هند در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار داشته‌اند.
تولید برق ایران در سال ۲۰۲۳ از کشورهای صنعتی انگلیس، ایتالیا، اسپانیا و از ترکیه، الجزایر، مصر، اندونزی، پاکستان و تایلند بیشتر بوده است. با این همه، کارشناسان صنعت برق معتقدند که شدت مصرف انرژی در کشور بسیار زیاد است؛ به‌گونه‌ای که مصرف انرژی کشور ما به‌تنهایی از نصف مصرف ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا بیشتر است.
ساده‌تر اینکه در حال حاضر مصرف برق در ایران ۶ برابر میانگین جهانی، هفت برابر ترکیه، ۵ برابر آلمان با آن صنایع عظیم، 2 برابر ژاپن و حتی ۱.۵ برابر کشور کوچک عمان است.
این روزها دمای هوا افزایش یافته و همین امر موجب بیشتر شدن میزان استفاده از وسایل سرمایشی شده که به دلیل فرسوده بودن اکثر این وسایل میزان مصرف برق بیش از پیش شده است.
همچنین با هر درجه افزایش دمای هوا بار شبکه برق حدود یک هزار و ۸۰۰ مگاوات افزایش می‌یابد و بر روند تأمین برق اثر منفی دارد.
درحالی که کشورمان با کمبود انرژی دست و پنجه نرم می‌کند، میزان مصرف برق وسایل خنک‌کننده در ایران به اندازه کل مصرف برق کشور مصر با 100 میلیون جمعیت برابری می‌کند.
عنوان شده است که گرمای کنونی در کشور و حتی در جهان بی‌سابقه است و کره زمین ۱۶ ماه پیاپی است که در حال شکستن رکورد گرمایش بوده تا جایی که سیستم انتقال و توزیع کشور را در وضعیت بی‌سابقه‌ای قرار داده است.
با هر درجه افزایش دما بار شبکه برق حدود هزار و 800 مگاوات افزایش‌یافته و ظرفیت تولید نیروی برق و تأسیسات شبکه بیش از ۴۰۰ مگاوات کاهش می‌یابد؛ این یعنی اینکه با هر درجه افزایش دما ناترازی بین تولید و مصرف بیش از 2 هزار و 200 مگاوات به شبکه تحمیل می‌شود که به‌ازای هر یک درجه افزایش میزان مصرف، اختلاف بین بار مصرف و تولید یا افزایش بار و کمبود تولید به 2 هزار و 200 مگاوات می‌رسد که همین امر منجر به ایجاد ناترازی می‌شود.
رئیس پژوهشکده توزیع برق پژوهشگاه نیرو در همین باره گفته است: مصرف انرژی کشور ما به‌تنهایی از نصف مصرف ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا بیشتر است، به عبارتی ما ۶۰ درصد ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا انرژی مصرف می‌کنیم.
مجتبی گیلوانژاد معتقد است: از آنجایی که اغلب برق کشور ما از سوختن گاز تولید می‌شود، افزایش دما علاوه بر اینکه موجب کاهش راندمان تولید می‌شود، افزایش مصرف انرژی کشور را هم به دنبال دارد.
وی راهکار عبور از این شرایط سخت را در مدیریت و کاهش مصرف دانست و افزود: مدیریت و کاهش مصرف مهم‌ترین راهکاری است که در حال حاضر می‌توان مطرح کرد، کاری که در همه جهان به شکل مستمر در طول سال انجام می‌شود.
عمده پیک مصرف شبکه برق به دلیل بارهای سرمایشی در فصل گرم است. مصرفی که بیشتر ناشی از استفاده غیراصولی از کولرهای گازی پرمصرف، کولرهای آبی با راندمان پایین و سایر تأسیسات سرمایشی است؛ بنابراین راهکارهای مهمی که می‌تواند منجر به کاهش مصرف در بخش خانگی شود از جمله قراردادن دمای کولرهای گازی روی ۲۴ درجه یا بیشتر، نصب سایبان روی کولرهای آبی و خاموش‌کردن چراغ‌های روشنایی در طول روز است و در بخش تجاری می‌توان با خاموش‌کردن فضای مشاعات در ساعات خارج از زمان بهره‌برداری تجاری، پایین آوردن دمای سیستم سرمایشی پاساژها و مراکز تجاری و همچنین در بخش‌های صنعتی می‌توان با انجام ممیزی انرژی، بهبود مدیریت مصرف از جمله بهبود راندمان خطوط تولید و پروسه‌های صنعتی به کاهش مصرف در این دوره کمک کرد.
جهش شدید تقاضای مصرف برق کشور به دلیل افزایش بی‌سابقه دما
وزیر نیرو با بیان اینکه به دلیل افزایش بی‌سابقه دما در دو هفته پیش رو نیاز مصرف برق کشور جهش قابل توجهی خواهد داشت، افزود: تأمین برق برای بخش‌های مختلف با مدیریت مصرف محقق می‌شود.
علی‌اکبر محرابیان در جلسه مدیریت مصرف برق فصل گرم سال که در مرکز دیسپاچینگ ملی شرکت مدیریت شبکه برق ایران و با حضور مدیران ارشد صنعت برق کشور برگزار شد، گفت: همان‌طور که گزارش‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد، در دو هفته پیش رو شاهد افزایش بی‌سابقه دما در سراسر کشور خواهیم بود که به دلیل همزمانی این افزایش دما در نقاط مختلف کشور، تقاضای مصرف برق بشدت افزایش می‌یابد.
وزیر نیرو ادامه داد: استقرار گنبد حرارتی و افزایش شدید دما تنها محدود به ایران نیست و کل منطقه غرب آسیا با این شرایط روبه‌روست و گزارش‌ها نشان می‌دهد، برخی کشورهای منطقه خلیج فارس که از زیرساخت‌های مناسبی نیز در حوزه برق روبه‌رو هستند به ناچار نسبت به اعمال خاموشی اقدام کرده‌اند.
وی با تأکید بر این نکته که با وجود افزایش بسیار زیاد دمای هوا، شاهد پایداری شبکه سراسری برق در ایران هستیم، افزود: با توجه به شرایط ویژه‌ای که در آن قرار داریم، تمامی بخش‌های صنعت برق کشور اعم از نیروگاه‌ها، بخش انتقال و توزیع در آماده‌باش کامل هستند و نهایت تلاش خود را برای تولید و توزیع حداکثری برق در بخش‌های مختلف مصرفی انجام می‌دهند.
محرابیان با اشاره به برگزاری جلسه مدیریت تولید و مصرف برق در مرکز دیسپاچینگ ملی در صبح روز شنبه خاطرنشان کرد: در این جلسه ظرفیت تولید برق کشور از طریق واحد‌های مختلف نیروگاهی مانند نیروگاه‌های حرارتی، تجدیدپذیر، اتمی و برقابی مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد تا واحد‌های محدودی که به دلیل تعمیرات از مدار خارج هستند حداکثر تا ظهر امروز(یکشنبه) به مدار تولید وارد شوند تا در حوزه تولید با بالاترین ظرفیت ممکن در خدمت بخش‌های مختلف مصرف‌کننده برق باشیم.
وزیر نیرو، مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف را رمز عبور موفق از اوج بار سال‌جاری دانست و در این باره گفت: در دو سال گذشته با وجود ناترازی موجود میان مصرف و تولید از طریق مدیریت مصرف توانستیم اوج بار مصرف برق را به نحو مطلوبی مدیریت کنیم و در سال‌جاری نیز از این طریق می‌توانیم از اوج بار با موفقیت عبور کنیم.
وی با اشاره به سپرده شدن مدیریت مصرف در بخش خانگی به مردم یادآور شد: بخش عمده‌ای از مشترکان بخش خانگی در هفته‌های گذشته با برنامه‌های مدیریت مصرف همکاری داشتند که جا دارد از آنها تشکر کنیم، اما تعداد اندکی از مشترکان بخش خانگی نیز مصارف بالای ۲ تا ۳ برابر الگو دارند که در دو هفته پیش رو ناگزیر هستیم به دلیل جلوگیری از تضییع حقوق دیگر مشترکان ابتدا نسبت به محدودسازی برق آنها و در صورت لزوم نسبت به قطع برق آنها اقدام کنیم.
محرابیان در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم همکاری حداکثری بخش اداری با برنامه‌های مدیریت مصرف اشاره کرد و در این خصوص تأکید کرد: هدفگذاری صورت گرفته برای مدیریت مصرف در بخش اداری ۱۵۰۰ مگاوات بود، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد حداکثر همکاری ادارات به ۱۲۰۰ مگاوات رسیده است که این یعنی برخی ادارات به وظایف خود در حوزه کاهش مصرف برق عمل نمی‌کنند.
وزیر نیرو در همین رابطه بیان کرد: تأکید دولت همواره این بوده است که برنامه‌های مدیریت مصرف باید از بخش‌های دولتی آغاز شود و بر این اساس شرکت‌های توزیع موظف هستند برق آن دسته از اداراتی را که نسبت به کاهش مصرف برق خود اقدام نمی‌کنند، قطع کنند.
وی با اشاره به اهمیت ورود مولد‌های خودتأمین دستگاه‌های دولتی و نظامی به مدار تولید برق بیان کرد: مولد‌های دستگاه‌های دولتی و نظامی باید به صورت مستمر در مدار باشند و این مراکز حتی‌المقدور لازم است برق مورد نیاز خود را از طریق مولد‌های خودتأمین، تأمین کنند.
محرابیان در بخش انتهایی سخنان خود با تأکید بر لزوم همراهی صنایع با برنامه‌های مدیریت مصرف در روزهای گرم سال‌جاری اظهار داشت: در بخش صنایع الگوی کامل و دقیقی از مدیریت مصرف از قبل طراحی شده است که بسیاری از صنایع با این برنامه هماهنگ هستند و تعداد اندکی از صنایع نیز که از برنامه‌ها تجاوز کرده‌اند، امیدواریم طی دو تا سه هفته آینده تمامی صنایع در چهارچوب برنامه‌ها با صنعت برق همکاری کنند تا بتوانیم برق پایدار برای تمامی بخش‌ها با وجود شرایط سخت پیش رو تأمین کنیم.