کاهش قیمت مصالح برای نهضت ملی مسکن
خرید مصالح ساخت و سازهای حمایتی و نهضت ملی مسکن به قیمت مصوب، هزینه تمام شده این واحدها را متناسب با توان مالی متقاضیان کاهش می‌دهد
تولید و عرضه مسکن با هزینه تمام شده متناسب با شرایط مالی طرح‌های حمایتی ساخت مسکن، هدف اصلی این طرح‌هاست. در نهضت ملی مسکن نیز، برنامه‌های مختلفی برای کاهش قیمت نهایی این واحدها اجرا می‌شود که مهم‌ترین آن تأمین زمین رایگان است. در پروژه‌های نهضت ملی مسکن، قیمت زمین تقریباً صفر شده است و هزینه ساخت، مربوط به مصالح است که رئیس جمهور نیز در این حوزه کاهش قیمت تمام شده را خواستار شدند. سهم هزینه زمین در قیمت نهایی مسکن در کشور در حال حاضر بین ۶۵ تا ۷۰ درصد است.
بعد از زمین، مصالح و نهاده‌های ساختمانی بیشترین سهم را در هزینه تمام شده مسکن دارند. همچنین فولاد و سیمان بخش زیادی از مصالح را تشکیل میدهند. برای کاهش این سهم، هفته گذشته مصوبه‌ای در جهت حمایت از طرح‌ها و ساخت و سازهای مسکن حمایتی به تصویب دولت رسید. با تصویب این مصوبه، تأمین فولاد و سیمان برای ساخت و سازهای مسکن حمایتی با نرخ مناسب تضمین شد. بدین ترتیب بورس کالا مکلف شد این محصولات را با نرخ‌های حمایتی و مناسب‌تر برای تأمین مسکن حمایتی در اختیار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی قرار دهد به گونه‌ای که کنترل خوبی بر نرخ مصالح ساخت و سازهای حمایتی صورت گیرد. همچنین وزارتخانه‌های نیرو و نفت نیز مکلف شدند منابع انرژی لازم برای تولید فولاد و سیمان را مطابق برنامه و نیازسنجی طرح نهضت ملی مسکن انجام دهند.
با توجه به اینکه نهضت ملی مسکن، برنامه خانه‌دار شدن مردم در دهک‌های ضعیف و متوسط جامعه است، هر چه قیمت تمام شده ساخت کمتر باشد، افراد بیشتری خانه‌دار می‌شوند. بر این اساس قیمت مصالح ساختمانی نیز در کاهش قیمت نهایی مسکن نهضت ملی و در مجموع در کاهش قیمت مسکن در کشور نقش اساسی دارد. همچنین در حوزه قیمت تمام شده مسکن، عوارض شهرداریها و بیمه نیز تا بخش قابل توجهی کاهش داده شد. از سوی دیگر قیمت عوارض و بیمههای ساخت نیز حداقلی است.
طبق ماده ۱۳ قانون جهش تولید مسکن که به موضوع مصالح ساختمانی پرداخته است، سه وزارتخانه راه و شهرسازی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت صمت مکلف هستند تا نسبت به تأمین مصالح ساختمانی اقدام کنند. در این ماده تأکید شده که وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است تا به منظور پوشش خطرپذیری ساخت مسکن، امکان پیش‌خرید و سایر ابزارهای پوشش خطرپذیری خرید مصالح ساختمانی صرفاً فولاد و سیمان را در بورس کالا فراهم کند.
در تبصره یک این قانون نیز وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و صمت مکلف شده‌اند تا آیین‌نامه مربوط به نحوه تأمین مصالح ساختمانی فولاد و سیمان را برای طرح‌های مسکن حمایتی با حذف واسطه تهیه کرده و به تصویب هیأت وزیران برسانند. همچنین تبصره ۲ این قانون، وزارت امور اقتصادی و دارایی را مکلف کرده است تا امکان خرید مصالح ساختمانی از بورس را برای سازندگان مسکن حمایتی با معرفی وزارت راه و شهرسازی فراهم کند.
یکی از انبوه‌سازان فعال در نهضت ملی مسکن در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: با وجود قانون و تأکید دولت، سازندگان نهضت ملی مسکن، مصالح را از بازار آزاد یا بورس کالا به قیمت روز می‌خرند و تاکنون مصالح به قیمت مصوب به این طرح اختصاص داده نشده است. این در حالی است که محمدرضا مهدیار اسماعیلی، رئیس صندوق ملی مسکن با اشاره به حمایت‌های صندوق ملی مسکن از انبوه‌سازان، اظهار داشته که «طبق مصوبه هیأت امنای صندوق ملی مسکن در اجرای تبصره یک و دو ماده 13 قانون جهش تولید مسکن، صندوق مجاز به خرید سیمان و فولاد از بورس کالا یا سایر روش‌های مصوب شورای عالی مسکن است.»
به گفته رئیس صندوق ملی مسکن، «خرید فولاد در سال گذشته انجام و بزودی به پروژه‌های مسکن نقاط مختلف ایران تزریق خواهد شد. همچنین یکی از برنامه‌های سال‌جاری صندوق، اضافه شدن خرید محصول سیمان از طریق بورس کالا و با هدف کاهش قیمت مصالح و حذف واسطه‌ها است. کاهش قیمت مصالح، حذف واسطه‌ها و افزایش سرعت پیشرفت پروژه‌های طرح نهضت ملی مسکن از جمله دستاوردهای مهم ورود این صندوق به عرصه خرید مصالح ساختمانی بوده و با خریدهای عمده با حجم بالا و نقد از طریق بورس کالا از تولیدکنندگان داخلی مصالح ساختمانی هم حمایت می‌شود.»
در پروژه‌های نهضت ملی مسکن ۵۳ درصد هزینه مربوط به مصالح ساختمانی است و از سوی دیگر هزینه‌هایی مانند مجوزها، پروانه ساختمانی، بیمه، نظام مهندسی و سایر موضوعات که هزینه بالایی در کشور ما دارند، حدود ۲۵ درصد در قیمت تمام شده مسکن تأثیر دارد. برآوردها نشان می‌دهد، هزینه کل مصالح در ساخت هر مترمربع واحد مسکونی به طور متوسط ۵ میلیون و ۱۸۰ هزار تومان است که شامل ۵۳ درصد هزینه کل ساخت می‌شود و این موضوع بر ضرورت کاهش قیمت مصالح ساختمانی فولاد و سیمان برای اجرای طرح کلان دولت سیزدهم در بخش مسکن که هزینه زمین آن به صفر رسیده است نیز تأکید دارد. بنابراین تأمین قیمت مصالح ساختمانی در ساخت مسکن‌های حمایتی و نهضت ملی مسکن تأثیر چشمگیری در هزینه کل دارد. بنا بر آمار، در نهضت ملی مسکن در حال حاضر ۹۰۰ هزار واحد حمایتی در حال ساخت است که تأمین مصالح این مسکن‌ها با قیمت مصوب، هزینه ساخت هر متر مسکن را کاهش می‌دهد. متوسط هزینه ساخت این واحدها در حال حاضر حدود ۱۰ میلیون تومان است. از طرف دیگر گزارش جدید مرکز آمار ایران نشان می‌دهد نرخ تورم سالانه و نقطه به نقطه نهاده‌های ساختمانی در شهر تهران در پایان زمستان ۱۴۰۲ به ترتیب به ۳۷.۱ و ۲۳.۸ درصد رسیده که نسبت به فصل قبل از آن، کاهش داشته است که کاهش تورم عمومی مصالح هم در نهایت بر کاهش قیمت تمام شده واحدهای حمایتی و نهضت ملی مسکن تأثیر مثبت دارد. بر اساس این گزارش در فصل زمستان ۱۴۰۲، درصد تغییرات شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۲۳.۸ درصد است که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (۴۱.۲ درصد)، ۱۷.۴ واحد درصد کاهش داشته است.
در این فصل در بین گروه‌های اجرایی، بیشترین تورم نقطه به نقطه با ۷۵.۵ درصد مربوط به گروه اجرایی «گچ و گچکاری» و کمترین تورم نقطه به نقطه با ۳.۳ درصد مربوط به گروه اجرایی «آهن‌آلات، میلگرد، پروفیل در و پنجره و نرده» است.
همچنین در زمستان گذشته درصد تغییرات شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران در چهار فصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) ۳۷.۱ درصد بوده که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (۴۵.۳ درصد) ۸.۲ واحد درصد کاهش داشته است. در این فصل در بین گروه‌های اجرایی بیشترین تورم سالانه با ۶۳.۳ درصد مربوط به گروه اجرایی «یراق‌آلات در و پنجره» و کمترین تورم با ۳۰.۲ درصد مربوط به گروه «سنگ» بوده است.
بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازی، تاکنون ۱۰۰هزار هکتار زمین (شهری و روستایی) برای طرح نهضت ملی مسکن تأمین شده و کار ساخت ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد نیز آغاز شده است. به منظور تسریع در اجرای طرح نهضت ملی مسکن و قانون مصوب مجلس، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف، مکلف به تسهیل‌گری در ساخت مسکن هستند تا هدف کلان تولید مسکن برای اقشار هدف تحقق یابد.