رئیس اتاق مشترک ایران و چین در گفتوگو با «ایران اقتصادی»:
بریکس آینده خوبی برای ایران رقم خواهد زد
2 شهریورماه سال گذشته، ایران رسماً عضو «بریکس» شد. بر این اساس دولت سیزدهم در راستای سیاست خارجی جامع، متوازن و مبتنی بر همگرایی، توسعه روابط با سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را در دستورکار خود قرار داد و شرایطی را فراهم کرد که ایران در عرصه بین‌المللی حرف برای گفتن داشته باشد. تقویت سیاست چندجانبه‌گرایی با هدف دور زدن و بی‌اثر کردن تحریم‌ها، باعث شد ایران با قدرت‌های اقتصادی نوظهور در یک لیست قرار گیرد. کشورهای عضو بریکس می‌خواهند اقتصادی را ایجاد کنند که متکی به دلار نباشد و منهای آن نیز بتوانند تجارت قوی با کشورهای مختلف داشت باشند. روند تحولات اقتصادی ـ صنعتی کشورهای عضو بریکس که از آن به‌عنوان «گروه ۵» نیز یاد می‌شود، نشان می‌دهد که اساس حرکت و زیربنای فکری شکل‌گیری این گروه به‌عنوان یک تشکل نوظهور به منظور نقش‌آفرینی در دنیای چندقطبی آینده و به چالش کشاندن نظم کنونی حاکم بر نظام بین‌الملل است. موضوعات اقتصادی نظیر امور بانکی، انرژی، حمل‌ونقل، مخابرات و موضوعات اجتماعی و کارگری مهم‌ترین موضوعات اقتصادی مورد توجه این گروه است. هریک از کشورهای عضو گروه بریکس در یکی از حوزه‌های سیاسی یا اقتصادی در منطقه خود بازیگری عمده به شمار می‌آیند، بنابراین از حیث ماهیت وجودی می‌توان مدعی شد گروه مزبور با پوشش دادن مناطقی چون اوراسیا، آسیا، آفریقا و امریکای لاتین از ابعاد جهانی و بین‌المللی برخوردار است. البته گروه 5 مخالف سرسختی دارد؛ امریکا یکی از مخالفان اجلاس بریکس به شمار می‌آید و همواره کوشیده است با همراهی متحدان غربی خود روند جهانی شدن سایر کشورهای درحال توسعه را به چالش بکشاند. گروه بریکس متشکل از کشورهای اثرگذار اقتصادی است و این کشورها سهمی بالغ‌بر ۴۰ درصد در تجارت جهانی دارند. بی‌شک این میزان تجارت ارزش قابل‌توجهی خواهد داشت و بر این اساس می‌توان اظهارداشت که کشورهای عضو در پیمان بریکس می‌توانند دلارزدایی را تحقق ببخشند و در حوزه تبادلات مالی و پولی نقش جدی را ایفا کنند. در این خصوص با مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک ایران و چین گفت‌و‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌آید.
ایران در دولت شهید ابراهیم رئیسی عضو رسمی بریکس شد. به اعتقاد شما بریکس چه تغییراتی را در اقتصاد ایران ایجاد خواهد کرد؟ و آیا می‌توان به بریکس نگاه مثبتی داشت؟
بریکس یک سازمان اقتصادی است که برای تغییر وضع موجود یعنی تسلط غرب به سرکردگی امریکا بر اقتصاد جهانی، ایجاد شده است. بدین جهت بریکس تنها سازمانی است که موضوع آن کاملاً اقتصادی است. لذا قرار است اقتصادهای نوظهور شکل مناسبات اقتصادی دنیا را که اکنون با هژمونی امریکا اداره می‌شود به هم بریزد. بیش از یک دهه است که کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی (قدرت‌های اقتصادی نوظهور) بریکس را ایجاد کردند و یکی از اهداف جدی که این کشورها دنبال می‌کردند، دلارزدایی بود. این سازمان طی سال‌های گذشته تقویت شد و شرایط بین‌المللی به آنجا رسید که توانستند اعضای دیگری را بپذیرند. حدود 30 کشور تقاضا داشتند که به بریکس بپیوندند و از بین آنها 5 کشور که یکی از آنها ایران بود، برگزیده و ایران عضو دائم بریکس شد. قطعاً کشورهای انتخاب شده از نظر اقتصادی موقعیت بسیار بهتری داشتند و همچنین به اهداف بریکس نزدیک بودند. بریکس در حال تبدیل شدن به یک اتحادیه بزرگ جهانی با رویکرد اقتصادی و علیه وضع موجود اقتصاد دنیا است. شاید امروز خیلی‌ها احساس نکنند که پیوستن کشورمان به بریکس چه منفعتی دارد و یا چه تغییراتی را در اقتصاد ایران خواهد داشت، اما قطعاً ایران و سایر اعضا وارد اقتصاد دیگری می‌شوند که توسط قدرت‌های نوظهور شکل گرفته است و دیگر وابستگی به غرب ندارد. برای اولین بار است که در قرون اخیر، ایران یکی از بازیگران اصلی تغییر وضعیت اقتصاد جهانی است و این نکته حائز اهمیتی است.
نگاه دولت سیزدهم به بریکس چگونه بود؟ و آیا شهید ابراهیم رئیسی توانست از فشار تحریم‌ها به کشورمان بکاهد؟
دولت سیزدهم تنها به بریکس نگاه نکرد. ایران با شدیدترین تحریم‌ها روبه‌رو است. تحریم زندگی ما را تحت تأثیر خود قرار داد و مردم بشدت تحت فشار قرار گرفتند. برای رفع تحریم‌ها دو نکته وجود دارد و هر کدام اگر به تنهایی اجرا شود، نمی توان فشارها را از مردم کاست. یک مذاکره با تحریم کنندگان، برای رفع تحریم‌ها است که قاعدتاً 50 درصد دست ما و مابقی دست تحریم کنندگان است که مذاکرات نتیجه بدهد یا خیر. دیدیم وقتی با تحریم کنندگان به نتیجه می‌رسیم و از آن برجام به دست می‌آید، امریکا به راحتی از آن خارج شد و دوباره تحریم‌ها را تشدید کرد. لذا وجه یاد شده ضروری است اما در کنار آن دومین نکته این است که با وجود تحریم‌ها چگونه برنامه‌ریزی داشته باشیم که اثرات نامطلوب تحریم کاسته شود. در دولت دوازدهم به راهکار دوم فکر نمی‌شد و تمام تمرکز دولت گذشته بر مذاکرات بود. اما در دولت سیزدهم علاوه بر انجام مذاکرات و گفتوگو با تحریم کنندگان، تصمیم گرفته شد که آثار سوء و مخرب تحریم بر زندگی مردم با راهکارهای اصولی و علمی کاهش پیدا کند. به همین دلیل ارتباط گیری با کشورهای همسایه، کشورهای آفریقایی، کشورهای امریکایی لاتین و پیوستن به پیمان‌های منطقه‌ای، دو جانبه و چندجانبه در دستور کار قرار گرفت. بر این اساس دولت سیزدهم همزمان با بریکس، اتحادیه اوراسیا، شانگهای و مابقی را دنبال کرد. لذا دولت سیزدهم اعتقاد داشت تا زمانی‌که تحریم‌ها از سوی تحریم کنندگان کاسته شود نباید دست روی دست گذاشت و باید در مسیر اعتلای کشور گام برداشت. بر این اساس دولت سیزدهم راهکارهایی را استخراج کرد که اثرات تحریم در کشور کم شود. در این راستای تنوع بازار صادرات و واردات کالا، تنوع شرکای تجاری و... در قالب پیمان‌های دوجانبه و چند جانبه و بین‌المللی کمک می‌کند که اثرات تحریم کاهش پیدا کند.
برخی‌ها و بخصوص منتقدان دولت سیزدهم اعتقاد دارند که بریکس برای کشورمان هیچ منفعتی ندارد و با توجه به تحریم‌ها پیوستن به پیمان‌های بین‌المللی نمی‌تواند برای اقتصاد کشور اثربخش باشد. در این خصوص شما چه دیدگاهی دارید؟
در این خصوص باید دید که چه کسانی با پیوستن کشورمان به پیمان‌های بین‌المللی مخالف هستند. چرا که بعضاً این افراد تصور می‌کنند تا زمانی‌که روابط با غرب اصلاح نشود، نمی‌توان در قالب پیمان‌ها و پیوستن به اتحادیه‌ها به دستاوردهای مناسبی دست یافت. اما نمی‌توانم این موضوع را بپذیرم که پیوستن به پیمان‌های بین‌المللی بی‌تأثیر است و نمی‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند. از نزدیک دیده‌ام که پیوستن ایران به اوراسیا، پیمان شانگهای و.... چه تأثیرات مثبتی داشته است. بریکس و سایر پیمان‌های بین‌المللی به صورت مستقیم بر روابط تجاری و آینده تجاری کشورمان اثر دارد. اگر اثر نداشت چرا چنین سازمان‌های ایجاد شده‌اند؟ لذا نباید عملکرد و ماهیت پیوستن به پیمان‌های چندجانبه را زیر سؤال برد. این سازمان‌ها تشکیل شدند که با نظم موجود اقتصاد دنیا به سرکردگی امریکا، مقابله کنند.
شما از آینده بریکس و حضور کشورمان در بین قدرت‌های نوظهور اقتصادی چه پیش‌بینی دارید؟
بریکس امروز یا فردا در اقتصاد کشور اثر ندارد. بریکس در اقتصاد دنیا تحول ایجاد می‌کند و می‌تواند سبب نظم جدیدی در اقتصاد دنیا شود. در حقیقت بریکس می‌تواند روبه‌روی اقتصاد فعلی جهان بایستد و اجازه ندهد که دلار تعیین کننده اقتصاد دنیا باشد. ما در بریکس جزو اعضای اصلی هستیم و این امر یک امتیاز تاریخی برای کشورمان است. لذا نباید فرصت بوجود آمده را از دست داد. بزودی بریکس به اتحادیه اقتصادی بین‌المللی تبدیل خواهد شد.