گزارش «ایران اقتصادی» درباره جدیدترین مواضع محمدباقر نوبخت
سلطان آمارهای اشتباه
در شرایطی که شاخص‌های اقتصادی گواه عملکرد ضعیف دولت روحانی در بخش‌های مختلف است، رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت گذشته معتقد است که سیاست‌های گذشته درست بوده و اگر به گذشته بازگردد باز هم همان سیاست‌ها را دنبال خواهد کرد.
محمد باقر نوبخت روز گذشته نشست خبری پیرامون برنامه مصوب حزب اعتدال و توسعه برای سال آینده برگزار و در بخش‌هایی از این نشست ادعاهایی پیرامون عملکرد دولت سیزدهم مطرح کرد و نسبت به برخی موضوعات در پاسخ به عملکرد مسئولیت خود در سازمان برنامه و بودجه دولت یازدهم و دوازدهم پرداخت و در قامت دفاع از اقدامات دولت روحانی قرار گرفت. نوبخت تصور می‌کند، مواضع و عملکردش در سازمان برنامه و بودجه و به عنوان فرمانده تیم اقتصادی دولت روحانی، فراموش شده است.
نکته قابل توجه اینجاست که به نظر می‌رسد، نوبخت از ناکارآمدی‌های مسئولیت خود و دولت روحانی نه‌تنها پیشمان نیست بلکه به عملکرد خود افتخار می‌کند. در شرایطی که شاخص‌های متعدد اقتصادی نشان‌دهنده آمارهای بعضاً بسیار نامطلوب در عملکرد دولت گذشته است، رئیس اسبق سازمان برنامه و بودجه معتقد است که سیاست‌های دولت گذشته درست بوده و اگر به گذشته بازگردد باز هم همان سیاست‌ها را دنبال خواهد کرد.
روایت نادرست از گرانی بنزین
نوبخت پس از 5 سال از تصمیم اصلاح قیمت بنزین در آبان 1398، به روایت وارونه از نحوه تصمیم‌گیری این اقدام پرداخت و با وجود نامه درخواست همتی از دولت برای اصلاح قیمت بنزین و جمع‌بندی سازمان برنامه و بودجه در دولت روحانی برای افزایش قیمت بنزین، مسئولیت این تصمیم را به سایر قوا محول کرد. محمدباقر نوبخت رئیس اسبق سازمان برنامه و بودجه کشور در خصوص سیاست‌های چالش‌برانگیز دولت گذشته که منجر به تبعات جدی برای کشور و حتی دولت‌های بعدی در زمینه تغییر یکباره قیمت بنزین براساس توصیه‌های گروه خاصی از تیم اقتصادی وقت انجام شد، گفت: تصمیم جمعی بر این بود که قیمت بنزین تغییر کند. البته دولت مخالف بود اما این سیاست یک سیاست تأیید شده در سران قوا بود و قرار شد که اجرا شود. رئیس اسبق سازمان برنامه و بودجه کشور در نشست خبری خود نیز در حمایت از سیاست‌های دولت یازدهم و دوازدهم اظهار کرد: فکر می‌کنم این سیاست‌ها سیاست‌های درست و موفقی بود و اگر به گذشته برگردیم همین اقدامات را انجام می‌دهیم.
تکرار اشتباه در مقایسه میزان بدهی
نوبخت در سال گذشته گزاره‌هایی پیرامون میزان انتشار اوراق در دولت سیزدهم بیان کرد و مقایسه‌ای میان حجم انتشار اوراق در دولت سیزدهم و دولت روحانی انجام داد که تعجب بسیاری از کارشناسان اقتصادی را نسبت به این شیوه مقایسه برانگیخت. نوبخت در نشست خبری اخیر خود نیز مجدداً به میزان استقراض دولت از بانک‌ها، حجم اوراق منتشره در سه سال گذشته و میزان بدهی دولت سیزدهم اشاره کرد، در حالی که این شیوه مقایسه درباره متغیرهای انباره‌ای صحیح نیست و باید به میزان حقیقی و رشد آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت روحانی در حالی تلاش کرد دولت سیزدهم را رکورددار فروش اوراق بدهی معرفی کند که طبق آمارها، ارزش حقیقی اوراق منتشر شده در سال ۹۹ معادل ۶۷.۷ همت (هزار میلیارد تومان) و در سال ۱۴۰۱ معادل ۳۴.۱ همت بوده؛ به بیان دیگر، دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱ معادل نصف سال ۹۹ اوراق مالی منتشر کرده است. نوبخت همچنین خلاف‌گویی‌هایی در خصوص رشد اقتصادی ارائه کرده و گویی فراموش کرده در دولت روحانی، میانگین رشد اقتصادی نزدیک به صفر درصد بوده است.
سلطان آمارهای اشتباه
البته اشتباهات آماری نوبخت تنها به اظهارنظرهای نشست اخیرش معطوف نمی‌شود و گاف‌های آماری رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت روحانی در دوره مسئولیتش نیز بارها تکرار شده بود.
نوبخت در دوره مسئولیتش اظهارات عجیبی نیز داشته است؛ به عنوان مثال محمدباقر نوبخت سال 96 در گردهمایی دانشجویان و جوانان حزب اعتدال و توسعه، با بیان اینکه رئیس‌جمهور در جلسه امروز با وی تأکید کرده که درباره افزایش نرخ ارز بسیار نگران است، گفته بود: آقای روحانی اصلاً و به هیچ عنوان افزایش نرخ ارز را بر نمی‌تابد و از افزایش آن بسیار مکدر است. این اظهار تکدر روحانی از زبان نوبخت مربوط به زمانی است که در سال بعد، نرخ ارز با جهش روبه‌رو شده و دولت در کنترل نرخ ارز ناتوان بود و عملکرد ضعیف تیم اقتصادی دولت روحانی کاملاً نمایان شد.
تعبیر وارونه نوبخت از دولت روحانی
نوبخت که 8 سال ریاست سازمان برنامه و بودجه را در دولت روحانی بر عهده داشت یکی از بانیان وضعیت فاجعه‌بار اقتصادی دهه 90 بوده است، اما وی که به گزینش‌های دلخواه شاخص‌های آماری در طول سال‌ها عادت کرده بود، در آخرین روزهای عمر دولت روحانی نیز حتی روال سابق خود را کنار نگذاشت و نه‌تنها نسبت به کم‌کاری‌ها، ناکارآمدی‌ها و ترک‌فعل‌های دولت عذرخواهی نکرد بلکه عملکرد دولت روحانی را مطلوب دانست و عنوان کرد: «آن چیزی که در ۸ سال گذشته اتفاق افتاد، یک صفحه درخشان در مجموعه نظام تلقی می‌شود.»
اما بررسی شاخص‌های مختلف اقتصاد کلان، گواه عملکرد دیگری است و به نظر می‌رسد رؤیای نوبخت وارونه تعبیر شده است. عملکرد 8 ساله دولت روحانی نه‌تنها صفحه درخشانی نبود، بلکه یکی از تاریک‌ترین دوره‌های تاریخ اقتصاد ایران به واسطه ناکارآمدی و بی‌انظباطی‌های دولت به ثبت رسید که نتیجه آن از دست رفتن دهه 90 از اقتصاد ایران شد. بروز رکود تورمی در دولت اول روحانی و خلق فزاینده نقدینگی، بروز تورم‌های مستمر و بالا و جهش‌های نرخ ارز در دولت دوم روحانی تنها چند برگ از کتابچه اعمال دولت روحانی با سرتیمی نوبخت در بخش اقتصاد در طول 8 سال عمر این دولت بوده است. گزارش‌های آماری حاکی از آن است که دولت تدبیر و امید بدترین کارنامه اقتصادی پس از انقلاب را در زمینه‌های مختلف داشته است. افزایش سرسام‌آور قیمت مسکن، ارز و خودرو از یک‌‌سو و شکستن رکورد تورم اقلام خوراکی و افزایش رکود، بیکاری و نابرابری از سوی دیگر، تنها بخشی از عملکرد دولتی است که نوبخت عملکرد آن را صفحه درخشان می‌خواند. نوبخت در دولت احمدی‌نژاد پیش‌بینی تورم 550 درصدی کرده بود، اما در دولت روحانی بالاترین میزان تورم دربین دولت‌های پس از انقلاب به ثبت رسید.