معاون طرح‌های توسعه‌ای شرکت نفت و گاز پارس در گفت‌وگو با «ایران اقتصادی» اعلام کرد
تولید روزانه ۱۵میلیون مترمکعب گاز از میدان مشترک بلال
میدان گازی مشترک پارس جنوبی که در خلیج فارس و در آب‌های سرزمینی ایران و قطر واقع شده، بزرگ‌ترین میدان گازی جهان بوده که 8 درصد از ذخایر گاز دنیا و 50 درصد از ذخایر گاز ایران را در بر گرفته است و ۷۰ درصد از گاز تولیدی کشور در این میدان تولید می‌شود. شاه‌بیت شکل‌گیری صنعت نفت و گاز ایران در نظام مقدس جمهوری اسلامی، شناسایی میدان مشترک پارس‌جنوبی با کشور قطر است. جایی که از ۹ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع میدان مشترک، سه هزار و ۷۰۰ کیلومتر آن متعلق به ایران است، ضمن اینکه از یکهزار و ۳۱۰ تریلیون فوت مکعب ذخایر گاز طبیعی، ۴۱۰ تریلیون فوت مکعب به ایران اختصاص دارد. آمارهای وزارت نفت نشان می‌دهد که از ۴۹ میلیارد بشکه ذخایر میعانات گازی منطقه مشترک پارس جنوبی بین ایران و قطر، ۱۶ میلیارد بشکه سهم ایران است. این در حالی است که در منطقه مشترک پارس جنوبی در حوزه سرزمینی ایران، 8 درصد از ذخایر گاز دنیا، ۵۰ درصد از ذخایر گاز ایران و ۷۰ درصد از گاز تولیدی کشور وجود دارد. در این میدان ۳۸ سکوی فعال عملیاتی، یک سکوی اقامتی و یک بارج شناور اقامتی در دریا مستقر هستند. همچنین در این منطقه ۶ هزار کیلومتر خط لوله از سکوهای ۳۸ گانه تا ساحل کشیده شده که حدود سه هزار کیلومتر آن خط لوله گاز ترش و نزدیک به سه هزار کیلومتر خط لوله گلایکول یا ضد یخی است که به آن گاز تزریق می‌شود. همچنین یک سوم میدان پارس جنوبی در اختیار ایران است و دو سوم آن در جغرافیای کشور قطر قرار دارد. هرچند که ایران از نظر مساحت، میزان کمتری از میدان را در اختیار دارد اما از نظر میزان تولید روزانه از قطر پیشی گرفته است. قطر بهره‌برداری از این میدان را بسیار زودتر از ایران آغاز کرده و به همین دلیل در تولید انباشته و کل از کشور ما جلوتر است. واقعیت این است که تا پیش از دولت سیزدهم، صنعت نفت و گاز کشور در شرایط مطلوبی قرار نداشت؛ از بی‌توجهی به افت تولید در بخش نفت و گاز گرفته تا افت شدید صادرات. با این حال، با آغاز به کار دولت سیزدهم، صنعت نفت و گاز کشور با تلاش شبانه‌روزی یک جهش معنادار داشت. با هدف بررسی وضعیت تولید و توسعه میدان گازی پارس جنوبی گفت‌و‌گویی با سید محی‌الدین جعفری، معاون طرح‌های توسعه‌ای شرکت نفت و گاز پارس صورت گرفته که از نظر می‌گذرد:
مهم‌ترین دستاوردهای شرکت نفت و گاز پارس در سال گذشته چه بود؟
این شرکت به‌عنوان مهم‌ترین شرکت تولید گاز در کشور که بیش از ۷۰ درصد بار تولید گاز را بر دوش گرفته با اجرای طرح‌های توسعه‌ای جدید و تکمیل طرح‌های توسعه‌ای قدیم سالانه نسبت به افزایش تولید گاز اقدام می‌کند.
مهم‌ترین دستاوردهای شرکت نفت و گاز پارس در سال گذشته در اجرای طرح‌های توسعه‌ای دو طرح مهم بود که یکی از این طرح‌ها اجرا و به تولید رساندن آخرین بلوک طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی به‌عنوان بلوک فاز ۱۱ بود که با وجود قراردادهای مختلف با خارجی‌ها در ۲۰ سال گذشته از جمله شرکت توتال، متأسفانه هرگز اقدام مهمی در اجرای این بلوک گازی که در لایه مرزی ایران با قطر قرار داشت، صورت نگرفت.
همچنین با تصمیم شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت، به‌دلیل پا پس کشیدن و عقب‌نشینی شرکت‌های خارجی و بدعهدی آنها مقرر شد اجرای توسعه این طرح به شرکت‌های داخلی سپرده شود که به منظور جلو افتادن در تولید این میدان گازی، یکی از سکوهای تولیدی که در موقعیت ۱۲ سی قرار داشت و از لحاظ اقتصادی تولید از آن سکو چندان توجیه نداشت، آن را جابه‌جا کردیم و از موقعیت خود روی موقعیت جکت ۱۱ بی قرار گرفت.
با این اقدام و استفاده از یک سکوی تولیدی، از صرف زمان چهار سال ساخت برای یک سکو جلوگیری و یک نوع جلو افتادگی رخ داد و از لحاظ ارزی نیز ۶۰۰ میلیون دلار ارزش اقتصادی این کار بود که باز صرفه‌جویی شد.
با قرار‌گیری این سکوی گازی روی موقعیت فاز ۱۱ توانستیم آن را با سه حلقه چاه به تولید برسانیم که توسط رئیس جمهور شهید به بهره‌برداری رسید و تا پایان سال ۱۴۰۲ با حفر پنج چاه، میزان تولید از فاز ۱۱ به ۱۰ میلیون متر مکعب در روز افزایش یافت.
افزون بر این، بهره‌برداری از خط لوله جدید دریایی فاز ۱۶ بود که در سال گذشته صورت گرفت. این خط لوله به‌دلیل مشکلاتی که برای آن در سالیان گذشته اتفاق افتاده بود، بیش از ۲۰ میلیون متر مکعب در روز امکان انتقال گاز از آن وجود نداشت.
با احداث خط جدید در بخش دریای این خط و جایگزینی با خط قدیم توانستیم یک فاز استاندارد که همان ۲۸ میلیون متر مکعب گاز در روز بود را از سکو به پالایشگاه انتقال دهیم و میزان گاز تولیدی از ۲۰ به ۲۸ میلیون متر مکعب در روز برسد که با احتساب ۱۰ میلیون گاز تولیدی از فاز ۱۱ ، ما سال گذشته ۱۸ میلیون متر مکعب گاز بیشتر تولید داشتیم.
توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در چه مرحله‌ای قرار دارد و در چه زمانی به ظرفیت کامل می‌رسد؟
توسعه فاز ۱۱ در دو سکوی گازی اتفاق می‌افتد که در دو موقعیت سکوی SPD۱۱B و SPD۱۱A قرار دارد.
در خصوص سکوی ۱۱B لازم به ذکر است که اکنون از ۵ حلقه چاه و با ظرفیت ۴۸۰ میلیون فوت مکعب در حال تولید است.
همچنین حفاری چاه ششم هم به اتمام رسیده و در مرحله تکمیل است و بزودی وارد مدار تولید خواهد شد که همزمان چاه هفتم هم در حال حفاری است.
موقعیت ۱۱B کلاً دارای ۱۲ حلقه چاه است که تا آبان ماه ۱۴۰۴ توسعه این موقعیت به اتمام و ظرفیت تولید به یک میلیارد فوت مکعب خواهد رسید.
در خصوص موقعیت سکوی ۱۱A هم باید گفت که ساخت جکت ۱۱A در یارد صدرا آغاز شده و کل پروژه EPCI حدود ۴۰ درصد پیشرفت دارد. بدین ترتیب طبق برنامه در انتهای پاییز سال جاری نصب خواهد شد که بلافاصله حفاری ۱۴ حلقه چاه این موقعیت هم آغاز می‌شود. سکوی این موقعیت هم در حال طراحی مهندسی و سپس ساخت است که تا پایان سال ۱۴۰۵ تکمیل خواهد شد.
در سال جاری چه برنامه‌هایی در اولویت شرکت نفت و گاز پارس قرار دارد؟
مهم‌ترین برنامه ما در بخش طرح‌های توسعه‌ای سال جاری راه‌اندازی و به تولید رساندن سکو ۱۳A خواهد بود.
این سکو در سال ۹۴ به‌دلیل تصادم و برخورد یک شناور سنگاپوری، جکت و تعدادی از چاه‌های آن آسیب دیدند که مجدداً مجبور به ساخت جکت جدید شدیم که نسبت به بهسازی و بازسازی چاه‌های حفاری شده هم اقدام شد که یک کار خاص و منحصر به فردی بود که در منطقه صورت گرفت و این اقدام نیز توسط شرکت‌های ایرانی انجام شد.
در حال حاضر توانستیم ۳ حلقه چاه از ۷ حلقه چاه آسیب‌دیده ر ا بازسازی و تکمیل کنیم که ان‌شاءالله بزودی گاز تولیدی این ۳ حلقه چاه را به خط لوله انتقال گاز از سکوی ۱۳A به پالایشگاه فاز ۱۳ خواهیم رساند.
همچنین در بخش خط لوله فاز ۱۶ حدود ۵ کیلومتر تعویض لوله خواهیم داشت که تا نیمه امسال به انجام خواهد رسید.
علاوه بر آن حفاری و تکمیل تعدادی حلقه چاه در فاز ۱۱B پیگیری خواهد شد که نسبت به افزایش تولید به میزان ۱۰ میلیون مترمکعب منجر می‌شود.
همچنین ساخت جکت میدان گازی بلال نیز دنبال می‌شود که ان‌شاءالله تا پاییز نصب خواهد شد و سپس حفاری‌ها آغاز می‌شود.
در عین حال، جکت سکوی فاز ۱۱A توسط شرکت صدرا در حال ساخت بوده و در پاییز امسال نسبت به نصب جکت اقدام خواهیم کرد. بدین ترتیب پایان سال نیز نسبت به اتمام ساخت جکت فرزاد و نصب آن در بهمن ماه در میدان مشترک فرزاد اقدام خواهد شد که در هر سه مورد در جکت میدان بلال و فاز ۱۱A و فرزاد حفاری‌های ما آغاز خواهد شد.
طرح پایانه نفتی جاسک چه زمانی به بهره‌برداری می‌رسد؟
این پایانه نفتی در سال‌های گذشته و با توجه به نواقص عدیده‌ای که در اجرا داشت و در عین حال به‌صورت زودهنگام به بهره‌برداری رسیده بود، امکان تداوم صادرات از آن وجود نداشت که در دو سال گذشته شرکت نفت و گاز پارس و نیز شرکت مهندسی و توسعه نفت با تکمیل تعهدات خود و پیشرفت فیزیکی قابل توجهی که داشتند تلاش کردند با تکمیل این طرح در بخش تعهدات خود نسبت به امکان تداوم صادرات اقدام کنند.
امید می‌رود که بزودی و حداکثر تا شهریورماه با رفع نواقص موجود از دوخط نسبت به صادرات مستمر از پایانه نفتی جاسک اقدام شود هرچند که در ادامه، نیاز به تکمیل طرح برای افزایش صادرات وجود دارد.
این شرکت برای نگهداشت تولید گاز از میدان مشترک پارس جنوبی چه برنامه‌هایی را تدارک دیده است؟
شرکت نفت و گاز پارس برای حفظ و نگهداشت تولید گاز از میدان گازی پارس جنوبی چند اقدام مهم را مدنظر دارد که از جمله آنها می‌توان به اسیدکاری چاه‌های فاز ۲۲ تا ۲۴ اشاره کرد که در حال انجام است. همچنین اسیدکاری فازهای ۱۴ و سایر چاه‌های قدیمی امسال تابستان آغاز خواهد شد.
علاوه بر این موارد، طرح عظیم ملی فشارافزایی به‌صورت جدی دنبال می‌شود که قرار است با احداث سکوهای فشارافزایی در دریا و روی مخزن پارس جنوبی بتوانیم افت فشاری که به‌صورت طبیعی در هر میدان هیدروکربوری اتفاق می‌افتد و درسال‌های آینده نیز این افت فشارها به‌صورت مؤثر وجود خواهد داشت را جبران کنیم و انتظار داریم با استقرار کمپرسورهای فشارافزا ضمن مهارافت تولید، حجم تولید گاز را در سطح فعلی برای چندین سال حفظ کنیم که در این صورت خواهیم توانست میزان تولید گاز که اکنون در سطح ۷۰۵ میلیون متر مکعب در روز است را استمرار داده و حتی افزایش تولید نیز ادامه‌دار شود.
با اجرای طرح فشارافزایی، تکمیل طرح‌های پارس جنوبی نیز خاتمه خواهد یافت و با اجرای این طرح می‌توانیم تا چندین سال متوالی تولید خود را در همین سطح نگه داریم و افت فشار حداقل تا چند سال آینده و به تولید رساندن سایر میادین گازی، عاملی برای عدم تولید پایدار گاز نباشد.
در شرایط فعلی و برای تحقق طرح ملی فشارافزایی ۴ قرارداد اولیه با ۴ شرکت اصلی این طرح امضا شده که این ۴ شرکت نسبت به طرح ملی فشارافزایی اقدام خواهند کرد تا این زنجیره در یک بازه زمانی حداقل ۱۰ ساله به مبلغ ۲۰ میلیارد دلار محقق شود.
تأمین منابع مالی اجرای این طرح نیز در حال پیگیری بوده تا از طریق صندوق توسعه ملی و سایر منابع اجرایی شود و بتوانیم با تأمین منابع مالی مناسب نسبت به اجرای بموقع این طرح اقدام کنیم. هرچند که از محل منابع داخلی نفت بخشی از طرح در حال برنامه‌ریزی و اجراست.
چرا سناریوی فشارافزایی در خشکی کنار گذاشته شد؟
مشاوری که برای انجام این مطالعات تعیین شده بود طی دو قرارداد، یکی سناریوی استقرار سکوی فشارافزایی در دریا و قرارداد دیگر، استقرار کمپرسور فشارافزایی در خشکی را همزمان در حال مطالعه داشت که بعد از انجام مطالعه و ارزیابی اقتصادی و فنی مخزن، مشاور در نهایت دیتایی که استخراج کرد در حوزه فنی و اقتصادی بهترین گزینه را استقرار این کمپرسورها در نزدیکترین موقعیت به مخزن اعلام کرد.
هرچند که در دنیا نیز همین رویه مرسوم است از جمله کشور قطر که هم همین کار را برای فشارافزایی انجام داده است.
بنابراین برای تولید و برداشت حداکثری از این منبع خدادادی در میدان گازی پارس جنوبی، ما هم تصمیم براستفاده از این روش را گرفتیم زیرا روش استقرار کمپرسور فشارافزایی در دریا می‌تواند منافع اقتصادی بیشتری را برای ما داشته باشد.
بنابراین نسبت به انتخاب سناریوی دریا که پیچیدگی بیشتری هم نسبت به اجرای این طرح در خشکی دارد، انتخاب و اقدام شد.
اقدامات دیگر میادین گازی مشترک تحت راهبری این شرکت از جمله میدان گازی فرزاد الف و ب در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
میدان گازی فرزاد بین ایران و عربستان مشترک بوده که در حال حاضر مطالعات مفهومی و تحت‌الارضی این میدان به انجام رسیده و جکت میدان فرزاد در حال ساخت است.
این جکت در حال حاضرمطالعات طراحی خود را طی می‌کند و تا پایان سال نسبت به ساخت و نصب این جکت اقدام خواهیم کرد. علاوه بر آن قرار است حفاری یک حلقه چاه توصیفی و تحقیقی روی میدان فرزاد انجام شود که انتظار می‌رود تا نیمه سال جاری نسبت به استقرار و آغاز حفاری میدان فرزاد اقدام شود.
دراین جا البته فقط به طرح توسه میدان فرزاد ب پرداخته شده و در مورد فرزاد الف شرکت ملی نفت در حال پیگیری بوده و POGC هنوز در مباحث فرزاد الف وارد نشده است.
در سال گذشته قراردادی با ۴ شرکت برای حفاری چاه‌های درون میدانی به تعداد ۳۵ حلقه امضا شد. از اجرای این قراردادها چه خبری دارید؟
با اخذ مجوز از مقام عالی وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران و با انجام ترک تشریفات مناقصه، نسبت به انتخاب ۴ شرکت برای حفاری چاه‌های موسوم به اینفیل به تعداد ۳۵ حلقه اقدام شد و شرکت‌های پاسارگاد، پتروپارس، پتروایران و حفاری شمال به‌عنوان پیمانکاران این ۳۵ حلقه انتخاب شدند.
ناگفته نماند که با حفاری این ۳۵ حلقه چاه و میزان تولید گازی که هر کدام ۲ میلیون متر مکعب گاز خواهد بود، ما بخشی را برای طرح صیانت از میدان استفاده خواهیم کرد و یک بخشی از آن به تولید گاز اضافه خواهد شد که ما امسال نسبت به حفاری این چاه‌ها اقدام خواهیم کرد.
با توجه به اینکه حسب قرارداد تا پایان خردادماه باید دکل‌های این ۴ پیمانکار روی موقعیت اینفیل قراربگیرد و حفاری‌ها را شروع کنند، انتظار می‌رود که هر کدام از آن دکل‌ها با دو حلقه امسال حداقل ۸ حلقه چاه تکمیل بشودو این ۸ حلقه چاه نیز به تولید برسد.
بر این اساس، نصف آن برای حفظ صیانتی استفاده می‌شود و ۵۰ درصد از گاز تولیدی نیز برای افزایش تولید مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
در صورت کمبود ناوگان حفاری در کشور این قراردادها چگونه راهبری می‌شوند؟
برای حفاری دریا دکل‌های مخصوصی مورد نیاز بوده که هم اکنون به ۱۳ دکل حفاری نیاز داریم که در حال حاضر سه دکل در موقعیت قرار دارند. لازم است تعدادی از دکل‌های حفاری توسط پیمانکاران تعمیر بشوند که همه پیمانکاران نسبت به خرید یا اجاره دکل اقدام کرده‌اند که به مرور وارد آب‌های خلیج فارس می‌شوند.
در طرح اینفیل نخستین دکل ان‌شاءالله تا پایان خردادماه در موقعیت قرار می‌گیرد و آغاز عملیات حفاری این طرح عظیم ملی شروع می‌شود.
پیش‌بینی ما این است که دکل‌ها طبق برنامه وارد شوند اما هر میزان که تأخیر در ورود دکل صورت گیرد به همان نسبت به تأخیر در اجرای طرح تأثیرگذار خواهد بود. البته این موضوع پیش‌بینی شده که با حفاری ۳ حلقه چاه در صورت امکان در روی یک سکو، سرعت حفاری را بالاتر ببریم و نسبت به تولید رساندن همزمان چاه‌ها جبران تأخیر در ورود دکل را جبران کنیم.
وضعیت تولید از لایه نفتی پارس جنوبی در چه مرحله‌ای بوده و آیا شناور پالایش کوروش در اختیار این شرکت قرار گرفت؟
هم اکنون شش حلقه چاه از هفت حلقه چاه موجود در حال تولید بوده و تولید نفت خام به میزان نزدیک به ۳۰۰۰ بشکه در روز در حال انجام است.
اقدامات اولیه در خصوص انتقال مالکیت، تمدید پرچم و اخذ گواهی‌های بین‌المللی شناور فرآورشی کوروش صورت گرفته که پس از چندین سال بلاتکلیفی، خوشبختانه اخیراً با مساعدت مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران مصوبه‌ای در خصوص انتقال مالکیت این کشتی در هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران صادر شد.
پس از اجرای مصوبه فوق‌الذکر و همچنین نهایی‌سازی پانچ لیست‌ها و فهرست اصلاحات و اقدامات تعمیری روی سکوی دریایی و شناور فرآورشی، تحویل و تحول تأسیسات موجود از شرکت نفت فلات قاره ایران به شرکت نفت و گاز پارس صورت خواهد پذیرفت.
توسعه فاز دوم از ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ آغاز شده و در این راستا تاکنون چند جلسه کمیته مدیریت مشترک طرح برگزار شده و اغلب مدارک اساسی طرح نیز نهایی شده است.
مناقصه مشاور سطح‌الارضی در حال برگزاری است و همچنین اسناد ۲۴ مناقصه تحت‌الارضی شامل ۱۲ مناقصه خدمات حفاری و ۱۲ مناقصه کالاهای حفاری صادر و در دست بررسی است.
توسعه میدان گازی بلال به کجا رسید؟
از ۵ بسته کاری طرح توسعه میدان مشترک گازی بلال، بسته حفاری چاه توصیفی میدان با موفقیت و به‌صورت کامل پایان پذیرفته است. بسته کاری جکت با شرکت صدرا دارای پیشرفت ۵۰ درصدی و بسته کاری چاه‌های توسعه‌ای با شرکت پوسکو از پیشرفت ۲۰درصدی برخوردار است.
بسته کاری عرشه میدان نیز پس از پایان فعالیت‌های مهندسی در مرحله سفارش‌گذاری و خرید کالاها توسط شرکت تأسیسات دریایی بوده که متعاقب دریافت کالاها در یارد خرمشهر عملیات اجرایی ساخت آن در تابستان جاری آغاز خواهد شد. بسته کاری خط لوله جهت انتقال گاز میدان بلال به پارس جنوبی نیز در مرحله برگزاری مناقصه بوده که پیش‌بینی می‌شود در پاییز امسال پیمانکار اجرایی مربوطه مشخص شود.
بنابراین با توجه به برنامه‌ریزی نصب جکت در مهرماه جاری و متعاقب آن استقرار دکل در آبان‌ماه، تمامی تلاش‌ها بر شروع تولید روزانه ۱۵میلیون مترمکعب گاز از این میدان مشترک تا قبل از زمستان ۱۴۰۵ است.