کریدور ریلی رشت- کاسپین محور تحول تجارت ایران با همسایگان
توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ترانزیت، در سه سال اخیر و تا سال‌ها بعد به‌خاطر پیگیری‌های رئیس‌جمهور شهید است که افزایش دیپلماسی اقتصادی بر مبنای توسعه ارتباطات تجاری و حمل و نقل را راهبرد رشد درآمدهای پایدار کشور قرار داد. در مدت سه سال تحولاتی در حوزه زیرساخت‌های حمل و نقلی و ترانزیتی کشور رخ داده که سال‌ها بدون تغییر مانده بود. افتتاح راه‌آهن رشت-بندر کاسپین، در آخرین روزهای دولت سیزدهم یکی از طرح‌های ماندگار ریلی است این پروژه تنها یک کریدور حمل‌و‌نقلی یا کریدور اقتصادی نیست و نباید در خصوص این پروژه تنها به حرکت قطارها توجه کرد؛ بلکه این پروژه پیشران و محرک فعالیت‌های اقتصادی و ایجاد کننده مراکز لجستیک و توزیع کالا خواهد بود که ارزش افزوده در طول کریدور و افزایش ظرفیت ترانزیتی و درآمدی کشور حاصل فعالیت آن خواهد بود. خط آهن رشت- کاسپین قطعه‌ای از جورچین کریدور شمال-جنوب است. قرارداد این خط آهن سال ۹۳ منعقد شد و تا سال ۱۴۰۰ تنها ۶۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشت. این پروژه در ۳۳ ماه دولت سیزدهم تکمیل شد و نیمی از هزینه ۳ هزار میلیارد تومانی آن دراین دولت تأمین شد. این پروژه آخرین بخش از کریدور خلیج فارس به دریای خزر است که ارتباط ایران با همسایگان شمالی و اروپا را گسترش می‌دهد و از سوی دیگر ترانزیت کالا از کشورهای جنوبی مانند هند به روسیه و شمال اروپا را در کمترین زمان و حداقل هزینه فراهم می‌کند. جابه‌جایی ۷ میلیون تن بار و ۶۰۰ هزار مسافر در سال ظرفیت این راه‌آهن است. ظرفیت این خط تا انتقال ۱۰ میلیون تن بار نیز قابل افزایش است.
راه آهن رشت- کاسپین شاخه مرکزی کریدور شمال- جنوب است. با تکمیل این خط، کریدور شمال –جنوب در شاخه شرقی (راه آهن‌های سرخس و اینچه برون) و شاخه مرکزی (راه آهن‌های امیرآباد، رشت و کاسپین) راه‌اندازی شده و فقط بخش پایانی شاخه غربی کریدور از رشت به آستارا به طول ۱۶۲ کیلومتر باقی‌مانده است. دولت سیزدهم بنا داشت این خط را نیز با مشارکت روسیه بسازد که به دولت بعدی سپرده می‌شود.
رشد ترانزیت ایران در ۳ سال اخیر با تکمیل مسیرهای کریدور شمال جنوب رشد قابل توجهی دارد که تنها در ۳ ماه امسال به ۴.۴ میلیون تن رسیده و نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۹ درصد افزایش دارد. تا آخر امسال پیش‌بینی می‌شود ترانزیت به ۲۰ میلیون تن برسد و برنامه دولت سیزدهم در افق کوتاه مدت برای رشد ترانزیت به این ترتیب محقق می‌شود.
ویژگی‌های کریدور
خط آهن رشت-کاسپین که نقطه انتهایی کریدور جنوب به شمال است، خلیج فارس را به دریای خزر متصل می‌کند و ظرفیت مسافری ۶۰۰ هزار نفر را دارد و در حوزه جابه‌جایی کالا در سال نخست ۳ میلیون تن و در سال‌های بعد تا هفت میلیون تن کالا را می‌تواند جابه جا کند.
مسیری کلیدی که با خطوط ایستگاهی به ۴۰ کیلومتر می‌رسد و با هزینه کرد ۳ هزار میلیارد تومان که به ارزش روز ۶ هزارمیلیارد تومان است اکنون به خط پایان رسید و به نام و یاد رئیس جمهور شهید افتتاح شد. این مسیر ۱۸ پل بزرگ به طول ۷۹۹ متر و ۲۴۳ دستگاه پل کوچک به طول سه هزار و ۷۴۵ متردارد. همچنین محور ریلی رشت - کاسپین دارای یک ایستگاه در خمام است؛ محوطه این ایستگاه ۲۱ هکتار، زیربنای کل ساختمان‌ها و سایبان ایستگاه یک هزار و ۵۵۰ متر مربع و مساحت ترمینال اصلی ۶۱۲ متر مربع است که با استفاده از تجهیزات ایرانی و توان مهندسان داخلی احداث شده است.
روزهای طلایی در انتظار ترانزیت
مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی در آیین افتتاح پروژه راه‌آهن رشت - کاسپین اظهار کرد: ترانزیت جاده‌ای کشور در سال ۱۴۰۱ کمتر از ۱۰ میلیون تن بوده اما در سال ۱۴۰۲ به حدود ۱۵ میلیون تن رسید و در سه ماه امسال نیز با رقم ۵.۵ میلیون تن ترانزیت رکورد زد که پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال رقم ۲۰ میلیون تن ثبت شود و عملاً یکی از آرزوهای دیرینه رهبر معظم انقلاب توسط رئیس جمهور شهید و همکارانش به انجام رسید.
روزهای طلایی در انتظار ترانزیت کشور است. وی با اشاره به رشد ۵۸ درصدی ترانزیت کشور در سال گذشته با پیگیری شهید رئیسی اضافه کرد: در حوزه استان گیلان تجارت دریابرد ۵۰ درصد رشد داشته و صادرات از دریای خزر ۵۰ درصد افزایش دارد. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه ثبت این رکوردها در حوزه ترانزیت زمانی آرزو بود اما با مجاهدت و پیگیری شهید جمهور این آرزوها محقق شد، افزود: رشد ترانزیت نشان دهنده دیپلماسی اثر بخش کشور بوده که تسهیل تردد، کاهش تعرفه‌های ترجیحی، انجام توافقات گمرکی و مرزی با کشورهای همسایه در دولت سیزدهم زمینه ساز آن بود.
وی در ادامه به اجرای پروژه‌های آزادراهی و بزرگراهی در دولت سیزدهم اشاره کرد و افزود: پروژه راه‌آهن رشت - کاسپین بسیار مهم و مورد علاقه رئیس جمهور شهید بود و مرتب پیگیر اجرا و مراحل پیشرفت کار بود. وزیر راه و شهرسازی گفت: اگر بگویم ایران تا سال‌های سال مدیون پیگیری‌های سید متواضع شهید جمهور در بخش کریدور و ترانزیت و شناخت دقیق ایران به عنوان سرزمین فرصت‌های لجستیکی و ترانزیتی است، حرف زیاده‌ای نگفته‌ام. وی با بیان اینکه بخشی از اثرات این تلاش‌ها و پیگیری‌های رئیس جمهور شهید را این روزها در بهره‌برداری پروژه‌ها و آغاز عملیات اجرایی آنها مشاهده می‌کنیم، افزود: مهم‌تر از پروژه درک اهمیت آنها توسط شهید رئیسی و بسیج کردن تمام امکانات و ظرفیت‌های دولت برای آنها از جمله این مسیر ریلی راهبردی کشور است. بذرپاش اظهار کرد: اتصال کریدور شمال به جنوب تنها یک پروژه نیست مجموعه‌ای از پروژه‌هاست که راه‌آهن رشت - کاسپین یکی از آنها بوده که دریای شمال به جنوب را در زمان کوتاه‌تر متصل می‌کند، ضمن اینکه کریدور شمال-جنوب تنها یک راه ریلی نیست مجموعه زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای است که در مسیر شرقی، غربی و مرکزی کشور این روزها با سرعت در دستور کار است.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به پروژه رشت - آستارا اظهار کرد: برای اجرای این پروژه توافقات خوبی بین ایران و کشور روسیه انجام شده و از جمله پروژه‌های راهبردی بین ۲ کشور به شمار می‌رود که با سرعت در حال انجام است و مورد تأکید رئیس جمهور شهید بود.
آغاز ساخت ریل
شیراز – عسلویه
وی در ادامه سخنانش با تشریح سایر پروژه‌های ریلی کشور در کریدور شمالی و جنوبی، شرقی - غربی و مرکزی کشور بیان کرد: قطعه ریلی مهم شیراز - عسلویه آغاز شده و عملیات اجرایی آن پیش می‌رود و پیمانکاران فعال شده‌اند و این کار باید در دولت چهاردهم با جدیت پیگیری شود.
وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: با اجرای پروژه‌های ریلی کشور، زنجیره‌های شمالی - جنوبی در قطعات ریلی تکمیل می‌شود و فرصت بی‌نظیر حوزه ترانزیت کالا به چند برابر افزایش می‌یابد.
وی بیان کرد: سال گذشته ۲۳۵ کیلومتر آزاد راه در کشور افتتاح شد که رکورد افتتاح آزاد راه در تاریخ جمهوری اسلامی است.
اتصال مجتمع بندری انزلی به راه‌آهن سراسری
علی اکبر صفایی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در مورد امکان اتصال مجتمع بندری انزلی به راه‌آهن سراسری کشوراظهار کرد: در این رابطه ۲ ایده مطرح است اول انتقال شاخه‌ای از ریل بندر کاسپین به بندرانزلی است که این پروژه به علت وجود تالاب انزلی و حساسیت‌های زیست محیطی بسیار، در حال مطالعه بوده و می‌توان گفت که سختی‌های زیادی به همراه خواهد داشت. وی ادامه داد: راهکار دوم این است که بتوانیم در نزدیک‌ترین نقطه ریلی به مجتمع بندری انزلی یک مجموعه ترمینال کانتیری -ریلی تشکیل دهیم و با کامیون بین بندر و ترمینال ریلی این نقیصه را برطرف کنیم که هر دو موضوع در دستور کار مدیر کل بنادر و دریانوردی استان گیلان قرار دارد تا آنچه که به نفع مردم کشور و حمل و نقل است، اجرا شود.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه با تلاش‌های وزارت راه و شهرسازی، راه‌آهن رشت به بندر کاسپین به اتمام رسید، اظهار کرد: این بندر به ریل سراسری کشور وصل و موجب شد که دو استان مهم کشور شامل گیلان و مازندران به ریل سراسری متصل شود.
وی افزود: کشورهای حاشیه دریای خزر به خصوص کشورهای بزرگی از جمله روسیه و قزاقستان کشورهای ریل پایه هستند و از ریل بهره‌برداری‌های بسیار زیادی انجام می‌دهند.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه در بندر امیرآباد دو پروژه ترمینال و اسکله رو در حال اجرا داریم، گفت: اجرای این دو پروژه می‌تواند در رشد تبادل تجاری ما از طریق ریل با کشورهای حاشیه دریای خزر تأثیر بسیار مناسبی داشته باشد.
رشد ۵۰ درصدی صادرات بندرانزلی
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به عملکرد ۳ ماهه بنادر شمال کشور در سال‌جاری، اعلام کرد: در مدت یاد شده، بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا در بنادر شمالی تخلیه و بارگیری شدند که این میزان نسبت به سال گذشته ۴۵ درصد رشد داشته است. صفایی با بیان اینکه سهم مجتمع بندری انزلی از این تجارت بیش از ۶۰۰ هزار تن بوده، عنوان کرد: این بندر در بخش صادرات نیز در مدت یادشده، رشدی ۵۰ درصدی را به همراه داشته است.