فرافکنی در معرفی منشأ ناترازی‌های صنعت برق
مجید میرزاحیدری
خبرنگار
برگزاری انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری چهاردهم، معاون اول عافیت‌طلب دولت حسن روحانی را ازحاشیه به متن کشاند به بهانه ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری و ازآن مهم‌ترادعای عجیب خوب کردن حال ایران!
اسحاق جهانگیری داوطلب رد صلاحیت شده انتخابات ریاست جمهوری، روز چهاردهم خردادماه با حضور در ستاد انتخابات کشور،ادعا کرد که «حال ایران خوب نیست و همه دستاوردهای متنوعی که کسب کرده‌ایم نتوانسته احساس بالندگی، رشد و توسعه را ایجاد کند و تا نتوانیم از این واقعیت تلخ پرده‌برداری کنیم و درک درستی از چرایی مسائل پیدا کنیم، درب برهمان پاشنه می‌چرخد از جمله پایداری مسائلی چون افزایش فزاینده تورم، رشد فقر و حاشیه نشینی، کاهش ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم ، ناترازی‌های نگران‌کننده در همه بخش‌ها از جمله انرژی، بودجه و نظام بانکی، احساس بی عدالتی، تبعیض و فساد، کاهش سرمایه اجتماعی و مشارکت جامعه دانشگاهی و نخبگان و افزایش پدیده مهاجرت و رویکردهای تنگ‌نظرانه و تبعیض‌آمیزِ جناحی.»
سیاه نمایی وابراز نگرانی از ناترازی‌های مختلف ازجمله ناترازی انرژی از سوی معاون اول دولت قبل درگرماگرم ثبت نام انتخابات بعد از آن صورت می گیرد که حسن روحانی وکابینه همراه، درشرایطی اداره امور کشور را به دولت سیزدهم تحویل دادند که میزان ناترازی برق در محدوده 15 هزار مگاوات بود.
بر این میزان باید رشد سالانه 5 درصد را نیز افزود؛ یعنی چیزی حدود 3500 مگاوات.
پیامد چنین رخدادی قطعی های مکرر برق و بلند شدن فریاد تولیدکنندگان از ناتوانی دولت روحانی در تأمین برق مورد نیاز صنایع مختلف بود.
ناگفته پیداست که عقب ماندگی درتوسعه ظرفیت نیروگاهی،رشد دست‌کم 5 درصدی مصرف برق و عدم سرمایه‌گذاری مناسب دراین عرصه به عنوان عواملی بوده که بسترساز ناترازی برق در دولت قبل بوده است. از قرارمعلوم، ظرفیت‌های ایجاد شده برق از نیمه دوم سال ۹۲ تا نیمه سال ۱۴۰۰ به ترتیب ۸۸۱ مگاوات، ۲۴۷۶ مگاوات، ۵۵۱ مگاوات، ۱۲۲۸ مگاوات، ۱۷۲۲ مگاوات، ۱۴۶۲ مگاوات، ۲۷۵۶ مگاوات، ۱۸۶۰ مگاوات، ۱۶۴ مگاوات و در مجموع ۶۸۶۴ مگاوات بوده است.
شکی نیست که میزان تولید برق یا همان نصب نیروگاه‌ها در کشور از میزان مصرف دردولت قبل به شدت جا مانده بود.
براساس تکالیف برنامه‌ای، ظرفیت تولید برق درکشور باید سالانه معادل پنج درصد افزایش می‌یافت، یعنی باید بیش از چهارهزار و ۵۰۰ مگاوات ظرفیت جدید برای پایداری شبکه برق ایجاد می‌شد، اما آمارها بیانگر این است که در ۱۰ سال قبل سرمایه‌گذاری در صنعت برق دچار رژیم لاغری شد.
«رضا اردکانیان» وزیر نیرو در دولت قبل گفته بود که ساخت نیروگاه برای جوابگویی به ۲۰۰ ساعت مصرف، توجیه اقتصادی ندارد واین‌که فقط نیروگاه بسازیم تا جوابگوی ۲۰۰ ساعت مصرف برق باشیم توجیه اقتصادی و اجتماعی ندارد و مسیر پایداری نیست!
دیدگاهی که نتیجه آن چیزی جزقطعی های مکرر برق و تبدیل شدن آن به مسأله مهم برای اقتصاد کشور نبود.
اسحاق جهانگیری معاون اول دولت قبل هم در شانزدهم تیرماه 1400 درجمع خبرنگاران و در پاسخ به این‌که اردکانیان به پرسش های مکرر خبرنگاران در مورد قطعی های مکرر برق پاسخ نمی دهد، اذعان داشت که وزیر نیرو ان‌شاءالله پاسخ خبرنگاران را خواهند داد هرچند که اضافه شدن تولید برق تقریباً غیرممکن بوده چون تمام نیروگاه‌ها با تمام قدرت در حال تولید برق هستند!
تا اینجای کار به خوبی مشخص شده که ریشه این ناترازی‌های انرژی ازجمله برق که اکنون جهانگیری ازآن سخن رانده ریشه در کارکرد ضعیف دولت قبل بوده و نه دردولت سیزدهم!
انقلاب در صنعت برق
صرف نظر ازپرداختن بیشتر به ضعف‌های ساختاری وزارت نیرو در دولت قبل، ازاحداث ۳۵ هزار مگاوات نیروگاه (حرارتی، صنایع و تجدیدپذیر) و بهینه‌سازی و مدیریت مصرف برق با مشارکت مؤثر مردم و مشترکان به‌عنوان برنامه راهبردی وزارت نیرو دردولت سیزدهم یاد می‌شود.
افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور یکی ازمهم‌ترین اقدام‌های وزارت نیرو در دولت سیزدهم برای تأمین برق پایدار همه بخش‌های کشور و حذف خاموشی‌ها بوده است. ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی کشور از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم تاکنون در راستای کمک به کاهش ناترازی، اشتغال‌زایی و ایجاد برق پایدار در شبکه سراسری بیش از ۹ هزار مگاوات افزایش یافته است. برای بخش مدیریت مصرف نیزهم سال گذشته وهم امسال به‌صورت وسیع‌تر پاداش صرفه‌جویی در مصرف برق برای مشترکان در نظر گرفت. در یک تصویر کلی، در افزایش ظرفیت نیروگاهی سه محور مهم در دستور کار قرار گرفت. محورنخست توسعه نیروگاه‌هایی که در حوزه کار وزارت نیرو بود.
محوردوم استفاده از ظرفیت صنایع انرژی‌بر برای سرمایه‌گذاری بود که در این محور هم ۱۰ هزار مگاوات برنامه‌ریزی شد وهم عملیات اجرایی آن با سرعت انجام شد.
محورسوم استفاده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر برای رفع ناترازی بود.
ازقرار معلوم،اضافه شدن ۱۰۳۴۷ مگاوات تاکنون درکشور معادل ۶۵ درصد کل هشت سال دولت قبل، ۸۹۷۸ مگاوات نیروگاه در حال احداث، احداث ۲ هزار مگاوات نیروگاه حرارتی دولتی و برنامه‌ریزی برای احداث ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و ۱۵ هزار مگاوات نیروگاه حرارتی خصوصی با همکاری وزارت نیرو و صندوق توسعه ملی از جمله برنامه‌ها و اقدامات انجام شده وزارت نیرو در دولت مردمی برای رفع ناترازی مصرف برق در کشور به شمار می رود.
هرچند که با برنامه ریزی وزارت نیرو در دولت سیزدهم با هدف رفع ناترازی فعلی تأمین رشد مصرف، احداث ۶۶ هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی در قالب احداث نیروگاه حرارتی توسط بخش خصوصی، احداث نیروگاه حرارتی دولتی، احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه توسط صنایع انرژی بر موضوع ماده ۴ قانون مانع زدایی و احداث ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا پایان برنامه هفتم توسعه هدف گذاری شده است.
واقعیت این است که وزارت نیروی دولت سیزدهم در سال‌های گذشته در تلاش بوده تا مشکل صنعت برق را از سر راه بردارد.
برای عبور موفق از پیک تابستان سال‌جاری نیز ۱۸۰ برنامه ویژه در دستور کار قرار داده که بخش مهمی از این اقدام‌ها مربوط به پروژه‌های بخش تولید برق است.
گفته می‌شود عددی که در طول فعالیت دولت سیزدهم در آب، برق و فاضلاب سرمایه‌گذاری خواهد شد بالغ بر ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان است که تا امروز معادل ۴۰۰ همت به بهره‌برداری رسیده و تا پایان دولت سیزدهم بیش از ۸۰۰ همت دیگر از طرح‌ها به بهره‌برداری می‌رسد.
مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر ایران هم در گفت وگو با ایران اعلام کرده که با توجه به رشد 5 درصدی شدت مصرف برق در هرسال و برنامه‌ای که در قالب برنامه هفتم توسعه تکلیف شده، ظرفیت نیروگاهی 93 هزارمگاوات به 123 هزارمگاوات خواهد رسید که این امر نیازمند 4 میلیارد سرمایه‌گذاری در سال بوده که حدود 200 همت می‌شود.
با این اوصاف، می‌توان جمع‌بندی کرد که صنعت برق کشور با همه این اقدامات پوست‌اندازی کرده و تحولی عظیم در آن رخ داده است. صنعت برق پیش از آمدن دولت سیزدهم، سوژه مهم رسانه‌ها بود.
سوژه‌ای جذاب که حدود ۵۳ درصد اخبار منفی تابستان سال ۱۴۰۰ در برخی استان‌های کشور مختص به موضوع آب و برق بود.
هرچند که اکنون کل اخبار منفی حوزه آب و برق در شهریورسال ۱۴۰۲ در بیشتر استان‌ها کمتر از ۱.۵ درصد بوده است.
با این اوصاف، سؤال اساسی این است که اسحاق جهانگیری ، نامزد انتخابات ریاست جمهوری، با کدام دستاورد دولت قبل، تمایل داشت تا به کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری بپیوندد؟
کارنامه دولت قبل درحوزه‌های مختلف ازجمله اقتصاد سرشار از نمرات ضعیف ومردودی است که جهانگیری و هم‌قطاران او مسبب اصلی به وجود آمدن آنها بوده‌اند.
خاطرات تلخی که به راحتی از اذهان عمومی پاک نخواهد شد.
جهانگیری اگر به دنبال رفع ریشه ناترازی‌های اقتصادی است بهتر است که در آیینه دقیق‌تر نگاه کند.